Bir Suikastın Hatırlattığı Sır: İsrail-Kuzey Irak İlişkileri

Araştırma Görevlisi Can Deveci, Erciyes Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Merkezi (ERUSAM)
İran’ın başkenti Tahran’da Mustafa Ahmedi Roşan isimli profesöre gerçekleştirilen bombalı saldırı İsrail’in, Kuzey Irak’taki faaliyetlerinin tekrar sorgulanmasına neden olmuştur. Roşan’ın, Natanz nükleer tesislerinde bir bölümün yöneticisi olması olayın ciddiyetini arttırmıştır. Saldırının, İran ve ABD arasında gerilimin zirveye çıktığı bir döneme denk gelmesi manidar bulunmaktadır. İsrail’in Kuzey Iraktaki faaliyetleri 1930’lu yıllarda üretilen dış çevre stratejisinin bir ürünüdür. Çünkü İsrail kurulduğu günden itibaren bölgede kendini Arap devletleri tarafından dar bir şeride hapsedilmiş hissetmiştir. Bu durum İsrail’i bir güvenlik problemi ile karşı karsıya olduğu gerçeğini stratejik parametrelerinin merkezine yerleştiren bir devlet haline getirmiştir.
 
İsrail bu çerçevede “Dış Çevre” kavramını geliştirmiş ve bu kavramın ifade ettiği işbirliği stratejisini devlet politikası haline getirmiştir. Tel-Aviv’in dış çevre stratejisinin temel dayanağını Arap Ortadoğu’sunun etrafındaki, Arap olmayan unsurlarla yakın ilişkiler kurulması oluşturmaktadır. Bu doğrultuda İsrail; Türkiye, İran, Etiyopya gibi devletlerle ilişkilerini sıcak tutmayı amaçlamıştır.
 
İsrail’in; İran Şahı Rıza Pehlevi döneminde Irak’a karşı; İsrail-İran İşbirliği’ni kurması “Dış Çevre” stratejisinin ilk örneklerinden sayılabilir. Hatta bu işbirliğinin İsrail’in uzun yıllar uygulayacağı stratejisinin diplomatik ve entelektüel sürecini başlattığı söylenebilir.(1) Fakat şah döneminde İran ile kurulan ilişkiler 1979 Devrimi ile sona ermiştir. Bu tarihten sonra İsrail, İran’ın geliştirmeye devam ettiği nükleer çalışmalarını izleyebilmek için Ortadoğu’nun parçalı etnik yapısıyla kurduğu ilişkileri hızlandırmıştır. Iraklı Kürt gruplarla kurulan birtakım ilişkiler bu çerçevede zaman zaman dikkat çekmiştir. 2003’te Irak’ın, ABD tarafından işgaliyle ilişkiler gün yüzüne çıkmaya başlamış ve İsrail’in, Kuzey Irak’ta askeri eğitim faaliyetleri videolar, araştırma yazıları ile belgelenmiştir.(2)
 
2004 yılında Pulitzer ödüllü Amerikalı gazeteci Seymour Hersh, The New Yorker’da yayınlanan B Planı isimli yazısıyla İsrail’in, Irak’ın kuzeyindeki hedefleri için yaptığı faaliyetleri açıkça yazmıştır. Makale özellikle Kürtlerin, İsrail’in en gizli komando birlikleri olan Mistaravim’le aynı etkinlikte operasyonlar düzenlemek üzere eğitildiğini ortaya çıkarmıştır. Bu eğitimin ana amacının, Suriye ve İran’a karşı sızma-istihbarat toplama, Suriye-İran’da operasyonlar-suikastlar düzenlemek olduğu gözler önüne serilmiştir.(3) Makalenin çeşitli istihbarat birimlerinin görevlileriyle yapılan görüşmelere dayandırılması ciddiyetini arttırmış ve diğer araştırmalara da ön ayak olmuştur.
 
Bu araştırmalardan birisini de İtalyan La Stampa gazetesi 2005’in aralık ayında gündeme taşımıştır. Gazete haberini İsrail’in “Yediot Ahronot” gazetesine dayandırmıştır. İsrailli gazete; 2 İsrail şirketinin Irak Kürt Bölgesel Yönetimi ile anlaşmalı olarak gizlice Kürt güvenlik güçlerini eğittiklerini ve milyonlarca dolarlık malzeme sağladıklarını ayrıca Ortadoğu’nun en büyük havaalanlarından Erbil Uluslararası Havaalanı’nın inşaatına da gizli birtakım katkılarda bulundukları öne sürmüştür. Yedioth Ahronot, Irak’ın kuzeyinde sözü geçen faaliyetleri yürüten şirketlerden ikisinin ismini de vermiştir. Motorola İsrail ve Magalcom şirketleri açıklamalarında haberleri ne doğrulamış ne de yalanlamış ve yasadışı hiçbir faaliyette bulunmadıklarını vurgulamışlardır. Söz konusu eğitimcilerin Irak’ın kuzeyinde belirlenen “kod adı Z” olan bölgeye Türkiye üzerinden mühendis-bilim adamı ve tarım uzmanı olarak geçtiği de iddialar arasındadır.(4)
 
2006 yılında BBC’in başlıca haber programlarından Newsnight da eski bir İsrailli komando Iraklı Kürt güvenlik güçlerine verilen eğitimi anlatmış, taşeron şirketler aracılığıyla bölgede bulunduklarını söylemiştir. Proje için Interop adı verilen bir güvenlik danışmanlık şirketi görevlendirilmiş, bu şirket, Irak’taki faaliyetleri için Kudo ve Colosium adı altında iki yan şirket kurmuştur. Interop’un kurucuları arasında Mossad’ın eski başkanı-İşçi Partisi milletvekili Danny Yatom’un olması olayları daha karmaşık hale getirmiştir.(5)
 
Bu sırların dünya çapında tartışılmaya başlanması İsrail, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi ve ilgili şirketler tarafından iddiaların reddeden beyanatların verilmesine neden olmuştur. Fakat bu kadar karmaşık bir durumun bireysel girişimler ile başarılmasının imkânsızlığından dolayı inandırıcı olamamışlardır. Ayrıca çeşitli kaynaklarda 2003-2007 yılları arasında Irak’ta gerçekleştirilen suikastlardan sorumlu olarak İsrail’in komandoları ya da yetiştirdiği Kürt gruplar gösterilmiştir.(6)
 
İsrail’in, Irak’ta Kürt bölgesinde giderek artan askeri varlığına bir diğer kanıt ise 2011 Ağustosunda İsrail ve Irak’ın kuzeyindeki yönetim arasında imzalanan Heron anlaşmasıdır. Anlaşmaya göre 6 Heron Kerkük ve Musul’da faaliyet gösterecekti.(7) Fakat İsrail’in sadece adı geçen bölgeleri takip etmeyeceğini tahmin etmek zor değil. Rahatlıkla İran’ın nükleer faaliyetleri takip edilebilir. ABD’nin 2011 sonu itibariyle Irak’tan çekilmesi İsrail’i bu faaliyetlere daha fazla sevk edecektir. Şuan ki uluslararası ortam da İsrail’in bu faaliyeti hayata geçirebilmesi için fırsat sunmaktadır. Batılı devletlerin; İran’a uranyum zenginleştirmekten vazgeçmediği için yeni yaptırımları uygulamaya koyduğu bir dönemde İsrail’in yaptığı-yapacağı faaliyetler görmezden gelinecektir. 
 
Bu ilişkiler yumağı elbette İsrail’i, İran’da 2010 Ocak ayından itibaren yaşanan nükleer bilim adamlarına yönelik Suikastların faili yapmamaktadır.(8) Fakat dünya kamuoyunda şüphelerin artmasınada katkıda bulunmaktadır. Çünkü İsrail bu tarz önemli suikastlardan sorumlu tutulan nadir devletlerdendir. Hatırlanacağı üzere 19 Ocak 2010’da Dubai’de bir hotelde Hamas’ın önde gelen liderlerinden Mahmud el Mabhuh’a gerçekleştirilen suikastın ardından da gözler Mossad’a çevrilmişti.
 
 
Kaynaklar
 
1- Özgül Erdemli, “İsrail’in Irak Politikasına bir Bakış”, Avrasya Dosyası, Sonbahar 2000,Cilt:6 Sayı:3, s:221-222
 
2- http://www.youtube.com/watch?v=h0
DkltwO4oIhttp://www.youtube.com/watch?v=EL6CJIkpArE
http://www.youtube.com/watch?v=XTt84I3bxF4
 
3- Seymour Hersh,”On Israeli Operatives in Kurdistan Plan B, The Newyorker, 21 June 2004.  DETAY İÇİN: Seymour HERS, “Chaın of Command The Roadfrom 9/11 To Abu Ghraib”, Perfectbound, August 2004, s: 351-361
 
4- Yedi Ahronoth,”Israelis Trained Kurds in Iraq”, December 1 2005, www.ynetnews.com
 
5- BBC Türkçe, “İsrailliler Kürtlere eğitim verdi” 20 Eylül 2006, İsrailli komandoların açıklamaları için, BBC Türkçe, İsrailliler Kürtlere askeri eğitim verdi mi? 22 Eylül 2006, www.bbc.co.uk/turkhısh/news/story
/2006.09.060922_agenda_script.shtml
 
6- Filistin İstihbarat Merkezi, Irak’ta 2003 yılından bu yana İsrailli ajanlar tarafından 530 bilim adamı ve akademisyeni öldürdüğünü iddia etti. Suikastlara kurban giden kişilerin daha çok nükleer ve biyoloji uzmanı olduğu vurgulanıyor.Yeni Şafak, “Mossad Irak’ta 530 akademisyen öldürdü” 10 Mayıs 2006, www.yenisafak.com.tr
 
7- http://dunya.milliyet.com.tr/enter-pkk-exit-israil
-suriye iran/dunya/dunyayazardetay/03.10.2011/1445962/default.htm
 
8- Son yıllardaki saldırılarda birkaç İranlı nükleer enerji uzmanı öldürüldü ya da yaralandı. 12 Ocak 2010: Fizik profesörü Mesut Ali Muhammedi yola yerleştirilmiş bombayla; 29 Kasım 2010’da: Motosikletli kişiler tarafından araçlarına bomba konulan nükleer mühendis Mecit Şehriari öldü, fizikçi Feridun Abbasi ağır yaralandı. 23 Temmuz 2011’de: Fizikçi Darius Rızai kimliği bilinmeyen silahlı kişiler tarafından vurularak öldürüldü. http://edition.cnn.com/2012/01/11/world/asia/iran-scientist
-killed/index.html?on.cnn=1, http://www.aljazeera.com/new
s/middleeast/2012/01/201211162848691713.html?utm_content=automateplus&utm_campai
gn=Trial6&utm_source=SocialFlow&utm_te
rm=tweets&utm_medium=MasterAccount
 
 
Başvurulabilecek Diğer Kaynaklar
 
1- Seymour Hersh, Chaın of Command The Roadfrom 9/11 To Abu Ghraib , Perfectbound, August 2004, s: 351-361

2- John K.Cooley, An Alliance against Babylon: he U.S,Israel and Iraq, Pluto Press, London 2005, s:76-85

3- Şalom Nakdimon, Irak ve Ortadoğu’da Mossad ,Elips Yay, Ankara 2004, s:17-19

4- Ian BLACK-Benny Morris, İsrail İstihbaratının Tarihi, Pegasus yay, İstanbul 2011.