Irak’ta Yerel Seçim: Basra’dan Gözlemler

Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen, ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Ahi Evran Üni. Uluslar. İliş.
Bugün Irak’ta işgalden bu yana üçüncü, ABD askerlerinin çekilmesinden bu yana ilk yerel seçim gerçekleşti. Ancak bu yerel seçimin ülkenin tamamında gerçekleşmediğini hatırlatmak gerekiyor. 18 vilayetten oluşan Irak’ın 6'sı bugün çeşitli nedenlerle seçim dışında kaldı. IKBY’deki 3 vilayetin yanısıra Kerkük’te de ne zaman seçimin yapılacağı belli değil. Ayrıca Musul ve Anbar vilayetlerinde son dönemde artan siyasi gerginlik ve güvenlik sorunları nedeniyle seçimler Mayıs ayına ertelendi. Bu nedenle seçim Selahatin ve Diyala gibi Sünni Arapların çoğunluğu oluşturduğu vilayetlerin yanısıra başkent Bağdat dahil olmak üzere ülkenin orta ve güney kesimlerinde bulunan Şii Arapların çoğunluğu oluşturduğu vilayetlerde gerçekleşti.
 
Seçimden kısa bir süre sonra Irak Yüksek Seçim Komisyonu seçim sonuçlarının 5 gün içinde açıklanabileceğini ilan etti. Şu anda seçim sonuçlarına ilişkin bir kestirme yapabilmek güç olsa bile (bu diğer yazının konusu) bazı tespitler yapabilmek mümkündür.
Seçimin ülkenin tamamında güvenli bir şekilde gerçekleştiği ileri sürülemez. Selahattin, Diyala ve Bağdat vilayetlerinde sabahtan itibaren saldırılar gerçekleşmiş, bu saldırılarda çok sayıda kişi ölmüş ya da yaralanmıştır. Buna karşılık ülkenin güney vilayetlerinde seçimin güvenli ve sakin geçtiği görülmektedir.
 
Ülke genelinde seçimlere katılma oranı işgalden bu yana görülen en düşük oranlardan birisidir. 12 vilayetin ortalaması alındığında IHEC tarafından açıklanan rakamlara göre katılım P oranında kalmış, geçen günlerde güvenlik güçlerinin katıldığı oylama eklendiğinde toplan seçime katılım oranı Q.3 olmuştur. Bu oran bir önceki yerel seçimin gerçekleştiği 2009 yılıyla karşılaştırıldığında küçük bir artış gibi görünmesine rağmen (2009 yerel seçiminde katılım P’nin biraz üstünde olmuştu)2010 yılındaki genel seçimle karşılaştırıldığında önemli bir azalma sayılabilir. (2010 genel seçimine katılım b civarındadır) Seçime katılması gereken 14 milyon civarındaki seçmenden 6.400.740 kişinin oy kullandığı açıklanmıştır. IHEC tarafından açıklanan rakamlara göre vilayet bazında katılım oranları şöyledir: Bağdat 3, Basra B, Selahaddin a, Kerbala R, Necef S, Wasit R, Mutanna % 59, Diyala Q, Divaniye X, Meysan D, Dikar P.
Basra’dan Gözlemler
 
Basra’da seçim afişleri olmasa şehirde seçim yapıldığına inanmak son derece güç olurdu. Ancak Basra’da sıcak ve sakin bir günde güvenli bir seçim ortamı bulunduğunu söylemek pek de yanlış olmayacaktır. Sabahın erken saatlerinde bir hayalet şehir görünümünde olan Basra’da araçların trafiğe çıkma yasağı kaldırılıncaya kadar bu görüntü devam etmiştir. Özellikle sabah saatlerinde çok düşük olan seçime katılım, öğleden sonra biraz artmıştır. Katılımın artması, araçların trafiğe çıkışının serbest bırakılmasıyla daha çok ailenin seçim merkezlerine gelmesine ve sabah saatlerinden itibaren şehirde herhangi bir saldırının yaşanmamasının sonucunda halkın güvenlik endişesinin azalmasına bağlı olabilir. Ancak buna rağmen Basra’da seçime katılım B’de kalmıştır.
 
Basra’daki tek uluslararası seçim gözlemcisi grubunun parçası olarak 12 seçim merkezi ve 28 seçim salonunda yaptığımız gözlemlerde önemli bir soruna rastlamadık. Seçime katılımın düşük olduğu sabah saatlerinden itibaren rahatlıkla görülebiliyordu. Ancak seçim merkezlerindeki görevliler işlerini düzenli bir biçimde yapıyor, IHEC tarafından verilen talimatları uyguluyordu. Ufak tefek bazı aksaklıklar ve çoğu okur yazar oranının düşük olması nedeniyle gerçekleşen “yardım alarak” yapılan oylamaların dışında büyük bir sıkıntı göze çarpmadı. Oyların sayımı sırasında da sorun yaşandığı söylenemez.
Seçim günü Basra sanki insanların evden çıkmak istemediği bir tatil gününü geçiriyor gibiydi. Sokaklardaki yoğun güvenlik önlemlerinin işe yaramasının da etkisiyle sandıklar kapandıktan ve Basra’ya akşam çöktükten sonra insanlar yine normal yaşamına başladı. Şehirde şimdilik seçimden geriye kalan tek şey her yana yayılmış afişler ve diğer propaganda malzemeleri. Ancak sonuçların açıklanmasıyla birlikte şehirde vilayet meclisi başkanlığı ve valilik gibi önemli kurumlar üzerinde ciddi bir güç mücadelesi başlaması beklenmelidir. Anlaşılan Basra bugün seçimi çok büyük bir heyecanla yaşamadı, fakat bu seçimin sonuçlarının bölgenin geleceğini etkilemeyeceği anlamına gelmiyor.