Körfez Gündemi: 24 Şubat-1 Mart 2020

Körfez Ülkeleri Genel
Körfez bölgesinde yeni koronavirüsü karşısında teyakkuz durumu devam etmektedir. Dünya genelinde yaklaşık 88,000 kişide görülen virüs, Körfez ülkelerinden Kuveyt’te 45 kişide, Bahreyn’de 41 kişide, BAE’de 21 kişide, Umman’da 6 kişide ve Katar’da 1 kişide görülmüş durumdadır. Körfezde toplamda 114 vakadan şu ana kadar iyileşen hasta sayısı BAE’den 5 ve Umman’dan 1 olmak üzere 6 ile sınırlıdır.

Suudi Arabistan
Suudi Arabistan, Türkiye aleyhine propaganda faaliyetlerine devam etmekte. Propaganda faaliyetlerine din alimlerinin de katılması ile faaliyetler yeni bir boyut kazandı. Suud dini alimlerinden Aid el-Karni, Türkiye’nin Suudi Arabistan’a yönelik saldırgan bir tutum içerisinde olmasının yanında, Suriyelileri de kendi haline bıraktığını savundu. Ayrıca Aid el-Karni, Türkiye’nin Libya ve Yemen’e müdahale ettiğini savundu. Osmanlı dönemini işgal dönemi olarak niteleyen el-Karni, Türkiye’de alkollü mekanların bulunduğu vurgusunu yaptı. Fakat Aid el-Karni’nin açıklamaları sosyal medya üzerinden büyük tepki topladı. Arap gazetecilerin yanında kitleler de söz konusu açıklamaların mesnetsiz olduğu görüşünü paylaştı. Abdullah el-İmadi ve Muhammed es-Sağir gibi gazeteciler ve alimler, Aid el-Karni’nin “Suud istihbaratının eline verdiği metinleri okumak zorunda kaldığı” görüşünü paylaştı. Karni’nin sözlerine yorum yapanlardan bazıları ise Kuveytli akademisyen Muhammed el-Avdi ve Katarlı aktivist Turki eş-Şelhub olarak belirlendi.

Koronavirüs, Kovid-19 sebebiyle Suudi Arabistan, 24 ülkeden yabancıların ve turistlerin ülkeye girişlerini durdurdu. Dışişleri Bakanlığı konuyla ilgili alınan önlemlerin geçici olduğunu bildirdi. Alınan önlemler arasında Medine’de yer alan Mescid-i Nebevi’ye giriş de yasaklandı. 2019 yılında 7,5 milyon Müslümanın Umre ziyareti yaptığı bilinmektedir.

Suudi Arabistan, sosyal reformların bir devamı olarak kadınların futbol maçlarını stadyumdan takip etmesine izin verdikten sonra kadın futbol ligi kurmaya hazırlanmaktadır. Ligin, kadınların spora katılımlarını sağlayacağı için kurulacağı açıklandı. Daha önceden de Suudi Arabistan, reformcu bir imaj çizilebilmesi amacıyla birçok spor organizasyonunun Riyad’da yapılması için anlaşmalar yapmıştı. Bunlar arasında İspanya Kral Kupası final maçlarının Riyad’da oynanması, Dakar Rallisi’nin ve yine ünlü isimlerin boks maçlarının Suudi Arabistan’da oynanması için anlaşmalar imzalanmıştı.

Enerji gündemine bakıldığında, Rusya Enerji Bakanı Aleksandr Novak, OPEC ile OPEC+ arasındaki görüşmeler sırasında petrol üretiminde kısıtlamaya gidilmesi konusunda Suudi Arabistan ile aralarında görüş ayrılığı olmadığını belirtti. Hali hazırda petrol üretiminde kısıtlamaya gidilmesi yönünde anlaşan OPEC ve OPEC+ ülkelerinin, Korona virüs sebebiyle küresel ekonominin yavaşlaması sonucu petrol talebinin de düşmesi ile ek üretim kısıtlaması kararları almaları beklenmekteydi. Rus petrol şirketi temsilcileri ile Rusya Enerji Bakanlığı yetkilileri arasında gerçekleştirilen görüşmeler sırasında bunun dile getirilmesi beklenmekteydi. Son iki OPEC ve OPEC+ genel toplantısında Suudi Arabistan ile Rusya, üretim kesintisine gitme konusunda anlaşma sağlamıştı.

Birleşik Arap Emirlikleri
Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin, ABD Başkanı Donald Trump’ın 2016 yılındaki başkanlık kampanyasına illegal yollardan bağış yaptıkları iddia edildi. 2016 yılındaki seçimlere müdahale edildiğine dair soruşturmanın tanıklarından Lübnanlı işadamı Andy Khawaja, söz konusu iddianın sahibi. Andy Khawaja’nın ödeme firması Allied Wallet, 2016 yılında Suudi Arabistan ve BAE tarafından kullanıldı. ABD vatandaşlarının ele geçirilen kimlik bilgileri yoluyla 200 dolardan düşük bağışların yapıldığı ve böylece Federal Seçim Komisyonuna bilgilendirme zorunluluğunu ortadan kalktığı açıklandı. Andy Khawaja, seçimlere müdahale planıyla ilgili en önemli rolün Abu Dabi Veliaht Prensi Muhammed bin Zayid ve Lübnan asıllı iş adamı George Nader’ın olduğunu belirtti.

2020 BAE Turu adı altında BAE’de düzenlenen bisiklet şampiyonası, iki İtalyan takım görevlisinde Koronavirüs tespit edilmesi sebebiyle sona erdirildi. Yedi etap olarak planlanan şampiyonanın beşinci etabını takiben diğer etaplar iptal edildi. Bisiklet şampiyonasına İsrail takımının da katılacağı geçen hafta duyurulmuştu. Yine Koronavirüs ile ilgili bir diğer gelişme kapsamında BAE, İran’a gidiş-dönüş olmak üzere bütün uçak seferlerinin askıya alındığını duyurdu.

Abu Dabi liderliğinin 2 milyar dolar uluslararası kredi için bankalar ile görüşme halinde olduğu açıklandı. Abu Dabi dünyanın en büyük net dış varlık pozisyonlarından birine sahip olsa da, bütçe dengesi neredeyse tamamen hidrokarbon gelirleri, vergiler ve milli petrol şirketi ADNOC’un karına dayanmaktadır. Kredilerden sağlanacak 2 milyar dolarlık nakit akışının, petrol fiyatlarının düşük olması sebebiyle arandığı belirtildi.

Katar
ABD ve Taliban, Doha’da bir anlaşma imzaladı. Anlaşmaya göre ABD ve müttefikleri, Afganistan’daki askeri varlıklarını 14 ay içerisinde çekebilir. Askerlerin çekilmesinin şartı olarak Taliban’ın yükümlülüklerini yerine getirmesi gerekmektedir. Taliban, radikalleşme ile ilgili verilen sözler dışında, Kabil yönetimi ile de görüşmelere başlama sözü verdi. Doha’daki imza törenine ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da katıldı. Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani, anlaşmayı olumlu karşıladığını belirtti. ABD Başkanı Donald Trump, Mayıs ayına kadar 5 bin askerin çekilebileceği taahhüdünde bulunduğunu ve geriye kalan askerler için de o dönem karar verileceğini bildirdi.

Katar’da ilk kez Koronavirüs vakasının görüldüğü doğrulandı. İran’dan Perşembe günü ülkeye gelen ve karantinaya alınan kimselerden bir tanesinde Kovid-19 virüsü tespit edildi. Katar Emiri ve İran Cumhurbaşkanı, Koronavirüse karşı alınacak tedbirleri telefon ile görüşmüştü.

Yemen
Yemen’de Husiler ve Suudi Arabistan koalisyonu ile Hadi hükümeti arasında devam eden çatışmalarda, kuzeyde yer alan el-Cevf bölgesinin başkenti el-Hazm Husiler tarafından teslim alınırken, el-Cevf bölgesinin tamamının da Husi kontrolüne geçtiği bildirildi. Son dönemde Sana çevresinde, yerel gruplar ile çatışma içerisine giren Husiler ilerleme kaydederken, yerel unsurlar olan kabileler de Suudi Arabistan koalisyonu ve meşru Yemen hükümetinin askeri olarak yardım gönderememesi dolayısıyla tepkilerini dile getirdiler. Bunun yanında Husiler ile Hadi hükümetinin kısıtlı oranda esir değişimleri devam etmektedir.

BAE etkisinin yoğun olarak devam ettiği bölgelerden biri Sokotra’dır. Sokotra’da Hadi hükümetine bağlı kimi grupların, Güney Yemen Geçiş Konseyi’ne bağlılık yemini ederek taraf değiştirdikleri bildirildi. Yemenli yetkililer, toplamda taraf değiştiren iki grup olduğunu belirtti.

Bunun yanında BMGK, Yemen’e yönelik silah ambargosu kararını bir yıl daha uzattı. Silah ambargosunun uzatılmasını içeren tasarı İngiltere tarafından BMGK’ya getirilmiş, Çin ve Rusya’nın çekimser oyları üzerine kabul edilmişti.