Körfez Gündemi: 29 Nisan-5 Mayıs 2019

Suudi Arabistan
Suudi Arabistan’ın Mahmud Abbas’a ABD’nin barış planını kabul etmesi için 10 milyar dolar önerdiği, Kral Selman’ın söz konusu öneriyi yaptığı, fakat, Mahmud Abbas’ın reddettiği belirtiliyor.

Sudan’da Suudi Arabistan, Mısır ve BAE’nin darbe sonrası politikalarına tepki artarak devam ediyor. Sudan halkı söz konusu müdahaleci ülkeleri gelişmeleri kendi çıkarları doğrultusunda yönlendirmekle suçluyor. Göstericiler ayrıca Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi’ye de tepki gösteriyor.

Birleşik Arap Emirlikleri
ABD yönetimi, BAE ve Bahreyn’in Raytheon ve Lockheed Martin firmaları ile yaptığı 6 milyar dolar tutarındaki silah alım anlaşmasını onayladı. Savunma Bakanlığı’na bağlı Savunma Güvenlik İşbirliği Ajansı, Dışişleri’nin silah satışına onay verdiği konusunda Kongre’yi bilgilendirdi. Buna göre BAE, Patriot füzelerini ve gerekli ekipmanları 2 milyar 730 milyon dolar karşılığında satın alacak.

Sudan’da askeri darbenin gerçekleşmesinden sonra Suudi Arabistan ve BAE 3 milyar dolarlık yardım sözü vermişti. 500 milyon doları nakit kalan 2,5 milyar doları ise diğer formlarda verilecek olan mali desteğin 250 milyon dolarlık ilk ödemesi BAE tarafından gerçekleştirildi.

Yemen Başbakanı BAE’nin davetini reddeti: Yemen Başbakanı Muin Abdülmelik, Birleşik Arap Emirlikleri tarafından yapılan ziyaret davetini reddetti. Ülkenin güney kentlerinde hükümet ile Birleşik Arap Emirlikleri arasında gerginliklerin tekrar arttığı bir dönemde, Yemen başbakanı bu ülkeyi ziyaret etmesi için kendisine yapılan daveti reddetti. Birleşik Arap Emirlikleri’nin Yemen başbakanı’nı üçüncü kez davet ettiği bildiriliyor. Abdulmelik, Yemen Cumhurbaşkanı Mansur el-Hadi’nin de görüşlerini alarak bu daveti reddetti.

Katar
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu “Asya İşbirliği Diyaloğu” toplantısına katılmak üzere Katar’ı ziyaret etti. Çavuşoğlu Asya’nın küresel ekonomik faaliyetin merkezine dönüşmekte olduğunu ifade etti. Türkiye, 2019 Eylül ayında Asya İşbirliği Diyaloğu’nun Dönem Başkanlığı’nı Katar’dan 2019 Eylül ayında devralacağını açıkladı. Çavuşoğlu Katar Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman bin Casim el-Sani bir görüşme gerçekleştirdi ve İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif ile de bir araya geldi. Suudi Arabistan ve Bahreyn de Katar’daki etkinliğe resmi düzeyde katılım gerçekleştirdi. Fakat iki ülke de etkinliğe bakan seviyesinde katılım göstermedi. Birleşik Arap Emirlikleri toplantının hiçbir aşamasında yer almadı.

Somali Dışişleri Bakanı Ahmed İsa Avad, ülkesinin Katar ve Türkiye aleyhinde hiçbir ittifak ya da blokta yer almayacağını belirtti. Ülkesinin Katar ve Türkiye karşıtlığını reddeden tutumu karşısında bölgedeki bazı ülkelerin Somali’nin bölgesel rolünü sınırlandırmaya çalıştığını söyledi. Somali’nin Körfez krizinde tarafsız bir tutum takındığını ve bu tutumun egemenliğiyle doğrudan ilgili olduğunu vurgulayarak diğer ülkelerin Somali’nin bu kararına, egemenliğine ve bağımsızlığına saygı duyması gerektiğini vurguladı.

Katar, ABD ile Taliban arasındaki görüşmeye ev sahipliği yaptı. Katar Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamaya göre çarşamba günü Doha’da Afganistan’ın barış ve istikrara kavuşmasını hedefleyen iki görüşmenin devamı niteliğinde bir görüşme yapıldı. Yabancı güçlerin Afganistan’dan çekilmesi ve Afganistan topraklarının ABD ya da başka bir ülkeye karşı kullanılmamasını öngören çerçeve anlaşma ele alındı.

Katar, Afganistan’a ilk kez Büyükelçiyi atadı. Saeed Mübarek el-Hayyar el-Haci’nin Katar’ın Kabil büyükelçisi olarak atanmasına karar verildi. Katar’ın başkenti Doha 2013 yılından beridir, Taliban’ın yarı resmi siyasi ofisine ev sahipliği yapıyor ve ABD ile Taliban grubu arasında devam eden müzakereler bu ofiste gerçekleştirildi. Afganistan’ın Katar’da elçiliği varken Körfez ülkesinin Afganistan başkentinde diplomatik bir varlığı yoktu. ABD’nin halihazırda Afganistan’da 14 bin askeri bulunmakta.

Kuveyt
Kuveyt, dünyanın en uzun köprülerinden birisi olan Jaber köprüsünün kullanıma açıldığını duyurdu. 36 kilometre uzunluğunda olan köprü, Kuveyt şehrini Subbiya çölünün kuzeyine bağlıyor. Şu anda yerleşimin bulunmadığı alanın ileride bir ticaret merkezine dönüştürülmesi planlanıyor. 36 kilometrelik köprünün üçte ikisi kadar bölümü deniz üzerinden geçiyor. Yapımı 5 yıl süren köprünün maliyeti ise 3.6 milyar dolara civarındaydı.

Yemen
ABD Senatosu’ndan Yemen’deki savaşta Riyad’a verilen desteğe devam kararı geldi. ABD Senatosu, Trump’ın koalisyon güçlerine desteğin kesilmesini öngören tasarıya olan vetosunu onayladı. Trump’on vetosunu reddetmek için Senato’nun üçte ikisinin veto aleyhinde oy vermesi gerekiyor. Aleyhteki oyların sayısı 53 ve vetoya onay veren senatörlerin sayısı 45 olarak açıklandı. Bu durumda üçte ikilik çoğunluk sağlanamadı ve Suudi Arabistan’a verilen desteğin sürmesine karar verildi. Bazı Cumhuriyetçilerin de Trump’ın vetosunun aleyhinde oy verdiği görüldü. Yemen’deki savaşta sivil ölümleri artarken, Trump yönetimi geçen yıl Suudi Arabistan’ın savaş uçaklarına sağladığı yakıtı kesmişti. Trump 2017 yılında göreve geldikten sonra ilk yurt dışı ziyaretini Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’a yapmıştı. Ziyaret sırasında Sisi de Riyad’a giderek üçlü görüşmelere katılmıştı. ABD’nin yeni Riyad Büyükelçisi, emekli general John Abizaid de Perşembe günü Riyad’a giderek göreve başladı. Abizaid, Irak savaşı sırasında ABD Merkezi Kuvvetler Komutanlığı’nın başındaki generaldi.

Bahreyn
BAE ile ABD’den silah satın alan Bahreyn’in ödediği miktar 2 milyar 478 dolar oldu. Bahreyn çeşitli güdümlü füze alımlarının yanında, Patriot füze sistemleri ve gerekli ekipmanlara da sahip olacağı belirtildi.

Irak’ta Sadr hareketi lideri Mukteda es-Sadr’ın Bahreyn, Yemen ve Suriye’deki rejimleri hedef alan açıklaması sonrasında Bahreyn ve Irak arasında diplomatik bir kriz meydana geldi. Bahreyn Dışişleri Bakanı Al Halife bu açıklamalara tepki olarak Irak’ın İran nüfuzuna sessiz kaldığını belirtmişti. Suudi Arabistan ise her iki tarafı da karşılıklı saygıya dayanan bir ilişki kurulması temennisinde bulunurken, Bahreyn’in içişlerine karışılmaması gerektiğini belirtti.

Bahreyn Dışişleri Bakanı Al Halife, Hürmüz’ün bir gün için bile kapatılmasına izin veremeyiz beyanında bulundu. Körfez krizi ile ilgili olarak da ayrıca, topun artık Doha sahasında olduğu değerlendirmesinde bulunan bakan, gerek Riyad ve gerekse son Tunus Zirvesi’nde kendileri için mevcut olan fırsatlardan yararlanamadıklarını söyledi.

Umman
Umman’ın resmi ajansında yer alan bilgiye göre, Umman Sultan Kabus Üniversitesi’nde artık Türkçe seçmeli ders olarak okutulacak.