Körfez Gündemi: 4-10 Kasım 2019

Birleşik Arap Emirlikleri
BAE, Dubai’de düzenlenecek Expo 2020 için İsraillilerin ülkesine girmesine izin vermeye hazırlanıyor. BAE ve İsrail arasında resmi diplomatik ilişkiler bulunmasa da iki ülke arasında temasların arttığı gözlemlenmektedir. Bu zamana kadar, elmas satıcıları ve bazı diğer meslekler dışında İsraillilerin özel izin almaksızın BAE’de özgür olarak dolaşma hakkı bulunmamaktaydı.

Yine, BAE’de ülkenin en büyük askeri girişimi olacak yeni bir savunma şirketi kuruldu. EDGE adlı şirketin açılışını Abu Dabi Veliaht Prensi Muhammed bin Zayid yaptı. EDGE şirketi 25 ayrı teşekkülü bir araya getirecek bir yapı olarak kuruldu. EDGE şirketinin amacının BAE’nin savunma politikasını geleneksel olmayan tehditlerden, özellikle elektronik saldırılardan ve İHA saldırılarından korumak olduğu belirtildi.

BAE Merkez Bankası Başkanı, Lübnan’a yapılacak yardım paketi hakkında çalışmaların devam ettiğini söyledi. Mansuri ayrıca spesifik taleplerin üzerinde henüz bir anlaşma kaydedilemediğini fakat Lübnan’daki gösterilerin sebep olduğu belirsizlik durumunun yakın zamanda düzeleceğini umduğunu belirtti.

BAE Enerji ve Sanayi Bakanı Süheyl el-Mazrui, BAE’nin OPEC’in üretimi kısıtlama politikasına %100 uyduğunu, BAE’nin OPEC anlaşması dahilinde şu an için günlük petrol üretiminin 3,000,072 varil olduğunu belirtti.

BAE Yüksek Petrol Konseyi, 7 milyar varil daha petrol keşfedildiğini ve dolayısıyla ülkenin küresel petrol üretiminde altıncı seviyeye yükseldiğini belirtti. Son keşifler ile birlikte BAE’nin toplam petrol rezervi 105 milyar varile yükseldi.

BAE’nin Yemen’in güneyindeki adası Sokotra’daki varlığı tekrar Yemenli vatandaşlar tarafından protesto edildi. Protestocular Arap Koalisyonu’nun adadaki merkezinin önünde eylemlerini gerçekleştirdiler. Adada yaşayan Yemenliler BAE destekli Güney Geçiş Konseyi’nin adada kaos yaratmaya çalıştığını, önemli yolları kapattığını ve kamu ve özel teşebbüslere zarar verdiğini belirtti. Protestocular Cumhurbaşkanı Hadi ve Sokotra Valisi Ramzi Mahruz’a desteklerini dile getirdiler.

Suudi Arabistan
Finans uzmanları ve bankacılar, Suudi Arabistan Sermaye Piyasası Kurumu’nun hisselerinin halka arzına onay verdiği milli petrol şirketi ARAMCO’nun, 1.5 trilyon dolar değerinde olabileceğini belirttiler. 1.5 trilyonluk bir değer biçilmesi, Muhammed bin Selman’ın 2 trilyon olarak vurguladığı değerin altında kalması anlamına gelmektedir. ARAMCO’nun %1 ya da %2 hisselerinin halka arz edileceği öngörülmektedir. 25 milyar doların üzerinde bir anlaşma sağlandığı takdirde, 2014 yılında Alibaba şirketinin rekorunu da ARAMCO geçmiş olacak. ARAMCO yöneticileri önümüzdeki 10 günlük süreçte yatırımcılar ile toplantılar gerçekleştirerek, halka arz işlemine yönelik olarak isteklerini öğrenecek. 2016-2018 yılları arasında küresel petrol piyasalarına sürülen her 8 varil petrolün 1 varilini ARAMCO şirketi üretmişti. 2019 yılının üçüncü çeyreğinde net karı 21.1 milyar dolar olan ARAMCO, aynı dönem içerisinde sadece 3 milyar doların üzerinde bir kara sahip olan Exxon Mobil gibi şirketlerden de çok daha fazla kar elde etmektedir. 1.5 trilyon dolarlık olası bir fiyatlama sonrası dahi, ARAMCO halen dünyanın en büyük firmaları olan Microsoft ve Apple’dan %50 oranda daha büyük bir değerde olacak. Fakat %1 dolayında bir hissenin açılması ARAMCO’yu tüm zamanların sadece en iyi 11. halka arz edilme işlemi yapacak. 3 Kasım'da Suudi Arabistan Sermaye Piyasası Kurumu milli petrol şirketi ARAMCO'nun hisselerinin halka arz edilme işlemi (IPO) için onay vermişti. 10 Kasım tarihinde ARAMCO'nun yönetimi hakkında bir takım raporların paylaşılması, 17 Kasım tarihinde ARAMCO'nun hisse fiyatlarının belirlenmeye başlaması ve 5 Aralık’ta fiyatların netleşmesi ve son olarakta 11 Aralık tarihinde Suudi Arabistan'ın Tadawul borsasında halk arz işleminin gerçekleştirilmesi bekleniyor. %1-%2 kısmın halka arz edilmesi beklenirken, 2020-2021 yıllarında ise Tokyo, Londra, Hong Kong ve New York borsalarında %3-%4'lük bir kısım hissenin özelleştirilmesi bekleniyor.

Muhammed bin Selman’ın Veliaht Prens olarak atanmasının ardından gerçekleştirdiği sosyal reformların Suudi Arabistan’da beklenilen etkiyi oluşturmadığı Human Rights Watch’ın yayınladığı bir rapor tarafından iddia edildi. Bu sene içerisinde 20 ve Cemal Kaşıkçı cinayetinden beridir de 30 kişinin keyfi tutuklandığı belirtilen raporda, Suudi Arabistan’daki insan hakları ihlallerine ışık tutuldu.

Yemen
Bir süredir devam eden Cidde müzakereleri sonucunda Suudi Arabistan arabuluculuğunda Yemen Hükümeti ve Güney Geçiş Konseyi arasında güç paylaşımı anlaşması 5 Kasım tarihinde Riyad’da imzalandı. İmza törenine Muhammed bin Selman, Abd Rabbu Mansur Hadi ve Muhammed bin Zayid katıldı. 30 gün içerisinde teknokrat kabinenin göreve başlaması, güney vilayetlerindeki temsilcilerin 12 bakanlık alması ve Aden’e Emniyet Müdürü’nün yanında Ebyen ve Dali valiliklerine de birer vali atanması beklenmektedir. Riyad Anlaşması aralarında Islah Partisinin de bulunduğu 13 parti tarafından memnuniyetle karşılandı. Öte yandan, Suudi Arabistan liderliğindeki koalisyonun hedefindeki Husilerin anlaşmaya tepkisi ise “anlaşmanın ölü doğduğu” şeklinde oldu.

Riyad Anlaşması ile birlikte, Yemen Cumhurbaşkanı Abd Rabbu Mansur Hadi ilk defa Güney Geçiş Konseyi Başkanı Aydaru ez-Zubeydi ve heyeti ile bir görüşme gerçekleştirdi. Suudi Arabistan Yemen Büyükelçisi Muhammed el-Cebir ve GGK Başkan yardımcısı Hani bin Berik de toplantıda hazır bulundu. Suudi Arabistan, Yemen hükümeti ile Güney Geçiş Konseyi arasında imzalanan anlaşmadan sonra Husiler ile de görüşmelerin devam ettiğini doğruladı. Husiler ile 2016 yılından beridir görüşmeler gerçekleştirildiği Suudi yetkililer tarafından doğrulandı. Husiler, Yemen’de 2015 yılından beri 4.000’in üzerinde Sudanlı askerin öldüğünü açıkladı. Husilerin askeri sözcüsü Yahya Seri, Sudanlı askerlerin Suudi Arabistan liderliğindeki koalisyonun taktiğinde en ön cephelerde savaştıklarını kaydetti. Sudan 2015 yılında katıldığı Suudi Arabistan liderliğindeki koalisyona desteğini kestiğini bir süre önce açıklamıştı.

Uluslararası Yardım Kuruluşları insan kaçakçılarının Körfez bölgesine doğru rotalarında, Yemen’i efektif bir şekilde kullanmaya başladıklarını açıkladı. Uluslararası Göç Örgütü (International Organization for Migration), 2019 Nisan ayından beridir yaklaşık %90’ını Etiyopyalıların oluşturduğu 90.000 kişinin Yemen’e geldiğini belirtti.

Katar
Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamad el-Sani yaptığı açıklamada Katar’ın 2017 yılında başlatılan ambargonun üstesinden geldiği yönünde bir yorumda bulundu. Katar Şura Meclisi’nde yaptığı konuşmada, Katar’ın ekonomik başarılarını anlatan el-Sani, gıda güvenliğinin sağlanması konusunda da çalışmaların devam ettiğini vurgulayarak, aynı zamanda ekonomik kaynakların çeşitlendirilmesi amacıyla yenilenebilir enerji sektörlerinde de gelişmeler yaşandığını kaydetti.

Katar Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan bir açıklamada Katar ve Türkiye’nin ilişkilerini “kapsamlı stratejik ortaklık” seviyesine yükseltmeyi planladıkları bildirildi. Dışişleri Bakanlığı açıklamasında bu kararın Katar-Türkiye Yüksek Stratejik Komite toplantısında alındığı bildirildi.

Kuveyt
Kuveyt parlamentosunun önünde yetersiz kamu hizmetleri ve yozlaşmaya karşı isteksiz mücadele yapılması sebebiyle protestolar düzenlendi. Protestolara görevi devam eden ve görev süresi bitmiş parlamento üyeleri de katılırken, protestoların sosyal medya üzerinden “Artık yeter” sloganı ile eski milletvekili Salih el-Mulla tarafından başlatıldığı iddia edilmektedir