Körfez Gündemi: 5-11 Ağustos 2019

Suudi Arabistan
Türkiye’den Suudi Arabistan’a ihraç edilen malların bulunduğu 85 tırın, 21 Temmuz’dan bu yana sınır kapısında bekletildiği ve Suudi Arabistan topraklarına alınmadığı biliniyordu. 3 Ağustos itibariyle Türk tırlarının ülkeye girişine izin verildi. Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan’ın mevkidaşı ile yaptığı görüşmelerin yanında sorunun çözülmesi için bizzat Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdülaziz ile telefon görüşmeleri gerçekleştirmişti.

Bir grup sivil toplum örgütü Kanada Başbakanı Justin Trudeau’dan, Kanada’nın Ekim 2018’de Suudi Arabistan’a satışını durdurduğu LAV (Light Armoured Vehicles) silahlarının akıbetine dair bilgi talep ediyor. 11.3 milyar dolarlık anlaşma Ekim ayında Cemal Kaşıkçı cinayeti sebebiyle durdurulmuş ve incelemeye alınmıştı. Fakat incelemenin sonucuna yönelik kamuoyuna bir bilgi sunulmadı. Kanada yasalarına göre, askeri teçhizat ancak sivillere karşı kullanılma riski olmadığında transfer edilebiliyor. Trudeau, anlaşmanın tamamen durdurulmasının Kanada’ya ekstra 760 milyon dolar maliyeti olacağını bildirmişti. Sivil toplum örgütleri ise 1 milyar dolardan daha fazla maliyeti olan LAV silahlarının Saint John limanından Suudi Arabistan’a ihraç edildiğini düşünüyor.

Birleşik Arap Emirlikleri
Devlet Başkanı Ömer el-Beşir’in 11 Nisan 2019 tarihinde ordunun müdahalesiyle görevden ayrılmak zorunda kaldığı Sudan’a Suudi Arabistan ve BAE ilgisi devam ediyor. Geçen hafta, Suudi Arabistan ve BAE’nin Sudan’a 540 bin ton buğday gönderdiği açıklandı. Gönderilen buğday miktarı, iki ülkenin nisan ayında Sudan’a söz verdikleri 3 milyar dolar tutarındaki yardım paketine dahil. Paketin nakit kısmı olan 500 milyon dolar, iki bölüm halinde BAE ve Suudi Arabistan tarafından gönderilmişti.

BAE, Dünya Ticaret Örgütü (WTO) nezdinde Katar aleyhine yaptığı şikayeti geri çekti. BAE, Katar’ı ülkeye giren mallar konusunda ayrımcı ticari önlemler almak ile suçlamıştı.

Katar
İran ve Katar, askeri ilişkilerini geliştirme amacıyla on beşinci sahil güvenlik toplantısını gerçekleştirdiler. Tahran’da gerçekleştirilen toplantıya İran Sahil Güvenlik Komutanı General Ghasem Rezaei ve Katar Sahil ve Sınır Emniyeti genel başkan yardımcısı Yarbay Abdulaziz el-Mohannadi katıldı. İki ülkenin bu amaçla bir araya gelmesi, Bahreyn tarafından sert bir şekilde eleştirildi. Bahreyn İçişleri Bakanı Rashid bin Abdullah Al-Khalifa, toplantının İran ve Katar tarafından Bahreyn’in ulusal birliğine yöneltilmiş bir tehdit olduğunu ileri sürdü.

Katar Hava Kuvvetleri Komutanı Salem Hamad Akil el-Nabit, Ürdün’e bir ziyaret gerçekleştirdi. El-Nabit, Ürdün’de Genelkurmay Başkanı General Yusuf Huneiti tarafından karşılandı. Katar Savunma Bakanlığı ziyaret sonrası yaptığı açıklamada, Ürdün-Katar arasında askeri işbirliğini artırılmasının hedeflendiğini belirtti. Diplomatik temsil seviyesinin karşılıklı olarak düşürüldüğü 2017 yılından sonra, 2019 Nisan’ında Ürdün Kralı Abdullah, Katar Savunma Bakanı Khalid bin Muhammed el-Attiyah ile bir görüşme gerçekleştirmiş ve iki ülkenin askeri kuvvetleri arasında ikili işbirliği anlaşmaları imzalanmıştı. Haziran ayında da karşılıklı büyükelçi atamalarıyla diplomatik temsil seviyesi yükseltilmişti.

2022 Dünya Kupası’nın hazırlıklarına devam eden Katar’da işçiler ile sıkıntılar yaşanmaya devam etmekte. İki milyonun üzerinde yabancı işçi barındıran Katar’da, stadyum ve 2022 Dünya Kupası ile ilgili inşaatlarda çalışan yabancı işçiler gösteriler düzenledi. Katar’daki kafala sistemi belirli ajanslara işçilerin pasaportlarına el koymalarını ve işçilerin ülkeyi terk etmelerini engellemesine izin veriyor. Protesto gösterilerine cevaben Katar asgari ücretin 750 Katar riyalinden 900 Katar riyaline çıkarılacağını açıkladı fakat bu kararın ne zaman uygulamaya geçeceği ise henüz netlik kazanmış değil.

Yemen
Yemen’in güneyinde Aden’de, BAE-destekli ayrılıkçı güçler askeri tesisleri ve Başkanlık Sarayını ele geçirdi. Ayrılıkçı güçlerin şu an için Aden’de tamamen kontrolü sağladığı iddia edildi. Hadi hükümetine ait askeri tesislerin ve başkanlık sarayının ele geçirilmesi, “Aden darbesi” olarak değerlendirildi. Yemen Dışişleri Bakanlığı, Güney Geçiş Konseyi’nin silahlı kanadı olan Güvenlik Kuşağı Güçleri’nin Aden’de önemli pozisyonları ele geçirmesinde BAE’nin payının büyük olduğunu belirterek söz konusu güçlere BAE tarafından verilen desteğin artık son bulması gerektiğini yineledi. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı da Aden’de meydana gelen olaylar ile ilgili yazılı bir açıklama yaparak, çatışmaların büyümesinden duyulan endişe dile getirildi. Bölgedeki tarafların sorunlara diyalog yoluyla çare araması çağrısı yapıldı. Yaklaşık son 1 haftada Aden’de 40’ın üzerinde sivil hayatını kaybederken, 260’ın üzerinde sivilin de yaralandığı tahmin ediliyor. Pazar günü, Suudi Arabistan liderliğindeki koalisyonun ateşkes talebine Güney Geçiş Konseyi sözcüsü tarafından olumlu yanıt verildi.  

Yemen’de Husilerin sözcülerinden Yahya Saree, Suudi Arabistan’a yönelik füze ve İHA saldırılarına ilişkin açıklamalarda bulundu. 72 saat içerisinde Suudi Arabistan’ın Jazan ve Najran kentlerindeki 15 askeri üssün ele geçirildiğini ve Husilerin elindeki teçhizatın koalisyonun içerisindeki herhangi bir ülkeyi hedef alabilecek menzile sahip olduğunu açıkladı. Askeri teçhizatın Yemenliler tarafından imal edildiğini ve Suudi Arabistan’ın füze savunma sistemlerini geçersiz kılmak için değiştirildiğini vurguladı. Sözcü ayrıca, Temmuz ayında Husilerin keskin nişancılarının yaptığı 1.575 ayrı operasyon sonucunda ve 12 Suudi asker yanında 26 Sudanlı askerin de etkisiz hale getirildiğini açıkladı.

Kuveyt
Iraklı uzmanlar, son dönemlerde Irak ve Kuveyt arasında imzalanan ticaret anlaşmaları çerçevesinde bir serbest ticaret bölgesi oluşturulmasının Irak’ın henüz inşaatı devam eden el-Fav limanını olumsuz etkileyeceği görüşünde. Serbest ticaret bölgesi oluşturması ile limanın geçerliliğini yitireceğini savunan uzmanlar, serbest ticaret bölgesine karşı çıkıyorlar. Bu yıl bütçede 400 milyon dolar el-Fav limanının tamamlanması için ayrılmıştı.

Bahreyn
Bahreyn yetkilileri geçtiğimiz haftalarda önemli devlet kurumlarının ve altyapı internet sitelerinin siber saldırılara maruz kaldığını açıkladı. Wall Street Journal’in yayınladığı rapora göre, en olası sorumluların İranlılar olabileceği düşünülüyor. Siber saldırılarda ilk önce, Bahreyn Ulusal Güvenlik Ajansı, İçişleri Bakanlığı ve Başbakan Yardımcılığı Ofisi hedef alındı.

Umman
Umman istatistik kurumu, 2018 yılında en fazla petrolün Çin’e ihraç edildiğini açıkladı. Yayınlanan verilere göre, Umman’ın 2018 yılında ihraç ettiği petrolün %83.1 oranına denk gelen 240 milyon varili Çin’e ihraç edildi. 2017 yılında da Çin Umman’ın en fazla ham petrol ihraç ettiği ülke olmuştu. Umman petrolünün alıcıları arasında Çin’den sonra Hindistan ve Japonya sırasıyla 21.9 milyon varil ve 16.9 milyon varil ile ikinci ve üçüncü sırayı aldılar.

Filistin Ulusal Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas, Ramallah’ta bir diplomatik misyon açılması meselesiyle ilgili olarak Umman Dışişleri Bakanlığı heyeti ile görüştü.