Pakistan’ın Su Sorunu: Gitgide Kuruyan Bir Ülke

Hızlı bir biçimde artmaya devam eden 182 milyonluk nüfusu ve yaklaşık 797 bin kilometrekarelik toprağıyla Pakistan, dünyanın en yoğun nüfuslu ülkelerinden biridir.  Birçok alanda farklı sorunlara sahip olan olan ülke, giderek artan biçimde su konusunda sıkıntı yaşamaya başlamıştır.

Kişi başına düşen su miktarı, su azlığını anlayabilmek açısından oldukça önemli bir göstergedir: Pakistan’da 1950lerde 5000 metreküp olan yıllık kişi başı su miktarı 2010’da 1400 metreküpten az ölçülmüştür. Daha da kötüsü, bu rakamın 2020 gibi erken bir tarihte 1000 metreküpün de altına düşeceği düşünülmektedir. Dünya çapında bir su yardım kuruluşu olan WaterAid’in verilerine göre ülkede 93 milyon insan yeterli sanitasyondan yoksundur ve 15 milyonluk bir kesim güvenilir olmayan kaynaklardan kirli su toplayarak bu suyu tüketmek zorundadır. Charity Water kuruluşuna göre ise kırsal alanlarda durum daha da kötüdür:  buralarda yaşayan insanların üçte ikisi sanitasyondan yoksundur. Her gün 600’den fazla çocuk su kaynaklı ishal nedeniyle hayatını kaybetmektedir.

Pakistan’daki yaygın bir görüşe göre ülkedeki su sorunu 1960’larda üç önemli akarsu olan Jhelum, Ravi ve Sutlej’in kaynaklarının Hindistan kontrolüne verilmesiyle ortaya çıkmıştır. Bu tarihten sonra Hindistan, Pakistan sularının büyük çoğunluğunu kendi büyükbarajlar ağına aktaran bir günah keçisi haline gelmiştir. Ne var ki, gerçekte, 1960’da imzalanan İndus Suları Anlaşması’na göre Pakistan batı İndus nehir sistemindeki üç nehrin hemen hemen tüm sularını kullanma hakkına sahiptir. Öte yandan Hindistan ise yalnızca kalan daha küçük su kollarının kullanımına sahiptir. Dolayısıyla bu sorunun sınır aşan boyutunda suçlanabilecek pek bir şey yoktur.

Bir diğer dışsal olgu ise iklim değişiklidir: Pakistan’daki ana akarsu olan İndus Nehir Havzası temel olarak Üst Himalayalar’da karla, Batı Himalayalar boyunca ise yağmurla beslenen bir nehir sistemidir. 21. yüzyılda nehir akışında ciddi bir düşüşe yol açması beklenen buzulların erimesi endişe verici bir hızda gerçekleşmektedir. Bu gerçeğe rağmen, Pakistan, sularının kaderini değiştirmek için oldukça sınırlı bir çaba sergilemiştir. 2010’lu yılların başı itibariyle , suyun yaklaşık