Suriye Çerkesleri

Çerkesler Kafkas-Rus Savaşı sırasında ve sonrasında sürgün edilmelerinin ve Osmanlı Devleti’nin iskân politikasının bir sonucu olarak 1860’lı yılların ortasında Suriye’ye geldiler. Osmanlı yönetiminin burada Çerkes yerleşimleri kurmasının birçok amacı vardı. Yerli halka kıyasla daha yüksek tarım tekniğine sahip Çerkeslerle boş toprakları değerlendirdi. Artan bağımsızlık hareketlerine ve İstanbul için sorun olan Dürzilere karşı askeri gelenekleri güçlü olan Çerkeslerden yararlandı. Çerkesler sayesinde Müslümanların Osmanlı Devleti’ndeki nüfusu arttırıldı. Çerkesler yapımı planlanmış olan Hicaz demiryolu güzergâhına yakın yerlere yerleştirilerek demiryolunun güvenliği sağlanmaya çalışıldı. Benzer nedenlerden dolayı, Golan Tepeleri gibi su yataklarının bulunduğu bölgelere Çerkesler yerleştirilerek bu bölgeler güvence altına alındı.
 
Çerkeslerin Suriye’ye yerleşmesi Kuzey Kafkasya’dan doğrudan ve Balkanlar’dan olmak üzere iki aşamada gerçekleşti. 1860 ortalarında Kuzey Kafkasya’dan gelen ilk gruplardan biri Suriye’nin kuzeyine, Maraş sancağına yerleştirildi ve bunlara Ermenilerin yaşadığı Zeytun bölgesini ‘gözetme’ görevi verildi. Daha sonra, 1872 yılında bine yakın Çerkes, Hama ve Humus şehirleri civarına ve Havran Sancağı sınırları içindeki Golan Tepeleri’ne yerleştirildi.
 
Çerkeslerin Kuzey Kafkasya’dan Suriye’ye göçü küçük ölçülerde de olsa 1920’li yılların başına kadar sürdü. Çerkesler yoğun olarak Golan Tepeleri’ne Mavera‐i Ürdün’e, Hama, Humus ve Halep kentlerinin yakınlarına yerleştirildiler.  Kurdukları Amman, Ceraş, Kuneytra ve Mumbuc köyleri zamanla büyüyerek kentlere dönüştü. Son grup Çerkes göçmeni İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra geldi.
 
Bugün Suriye’de çoğunluğu Şam, Halep ve Humus’ta yaşayan 90 ila 100 bin Çerkes vardır. Çerkesler Suriye toplumunun bir parçasıdır.