Türkiye'nin Tutumu Maliki'nin Kaderini Belirleyecek
Çetiner Çetin, Gazeteci - ORSAM Danışma Kurulu Üyesi
Irak'ta Tarık Haşimi'nin yargılanma süreciyle başlayan siyasi kriz, Bölgesel Kürt Yönetimi Başkanı Mesut Barzani'nin Irak Başbakanı Maliki ile yaşadığı gerilimle tırmandı. Irak’ta, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Tarık El Haşimi hakkında Bağdat'ta başlatılan yargı süreciyle patlak veren siyasi krizin ardından, Bölgesel Kürt Yönetimi Başkanı Mesud Barzani ile Maliki arasındaki kriz de iktidar savaşına dönüştü. Irak’taki en etkili Şii milis gücünü barındıran Sadr hareketinin de desteğini alan Barzani, Maliki’nin devrilmesi için 182 imza topladı. Barzani, 7 saatlik görüşmenin ardından Cumhurbaşkanı Talabani’yi sürecin işletilmesi için ikna etti. Ancak Talabani, Irak’ta siyasi kartların yeniden dağıtılması durumunda Cumhurbaşkanlığı koltuğunu Sünni El Irakıye Koalisyonu’na kaptırmamak için Barzani’den garanti istedi. Bu gelişme üzerine Neçirvan Barzani ile Başbakan Erdoğan'ın İstanbul'da dün yaptığı görüşme Irak'taki siyasi krizin düğümünü çözecek gibi gözüküyor.
2010 yılında gerçekleştirilen seçimlerin ardından uzun süre tarafların anlaşamaması nedeniyle Irak’ta hükümet kurulamayınca, hükümetin kurulması için tüm tarafları Erbil’e toplayan Barzani, başbakanlık koltuğuna oturması için destek verdiği Maliki’nin ülkedeki idareyi tek başına ele geçirmesine geçit vermeyeceğini ortaya koydu. Barzani, Irak’taki önemli siyasi aktörlerle bir araya gelerek Maliki’yi devirmeye düşünürken, ülkedeki diğer siyasi, etnik ve mezhep gruplarının da desteğini arkasına aldı. Barzani’nin gerekli iç ve dış siyasi desteği arkasına aldığı belirtilirken, Başbakanlık koltuğu için, Barzani’nin Irak siyasetinde en etkin ve en önemli siyasi aktörlerinden Mukteda El Sadr’ın grubundan bir ismin oturmasına yeşil ışık yaktığı da ileri sürüldü.
Mukteda El Sadr’ın desteğini alan Barzani, Kürt ittifakından 49, Sadr grubundan 40, El Irakıye grubundan 77 ve bağımsız milletvekillerinden 15 imza alarak Maliki’nin devrilmesi için 182 imzayı Talabani’nin masasına koydu. Barzani, 7 saatlik görüşmenin ardından Cumhurbaşkanı Talabani’yi de sürecin işletilmesi konusunda ikna etti. Talabani, Irak’ta siyasi kartların yeniden dağıtılması durumunda Cumhurbaşkanlığı koltuğunu El Irakıye grubuna kaptırmamak için Barzani’den garanti istediği belirtildi. Daha önce Maliki’nin gitmesi için gerekirse istifa edebileceğini söyleyerek Barzani’nin masasına istifa dilekçesini koyan Talabani'nin, Cumhurbaşkanlığı koltuğunun garanti edilmesi koşulu ile sürece destek vermesi dikkat çekti.
2010 seçimlerinde 92 milletvekili çıkaran El Irakıye, geçtiğimiz günlerde önemli fireler verdi. Grup içindeki bir grup Beyaz Irakıye grubu kurarak Maliki saflarına geçerken, El Irakıye grubu 77 milletvekili ile parlamentoda temsil edilmesi kartları yeniden karılmasını kaçınılmaz kıldı. Kürt politikacılar Başbakanlık makamının yeniden Şiilerde kalmasını ve Cumhurbaşkanlığının tekrar kendilerine verilmesini isterken, Irak Meclis Başkanlığı’nın da tekrar Sünnilerde kalmasından yana tavır sergiliyor. Bölgesel Kürt yönetimi Başbakanı Neçirvan Barzani Kürtlerin bu politik stratejisine aradıkları desteği Türkiye’den bulabilirse Talabani Maliki ile ilgili süreci başlatacak.
Irak Anayasasına göre Talabani’nin iki yıllık görev süresi bulunuyor. Anayasaya göre Talabani’nin üçüncü kez seçilme şansı yok. Bu nedenle Talabani, koltuğunu fazla riske atmak niyetinde değil. Bu nedenle Talabani, 7 saatlik görüşmede toplanan imzaların parlamento başkanına verilmesini ve Maliki ile ilgili sürecin parlamento üzerinden yürütülmesini istedi. Ancak Barzani, Parlamento sürecinin ağır işleyeceğine dikkat çekerek, sürecin hızlandırılması için Cumhurbaşkanının yetkisi ile Maliki’nin görevden alınmasını istedi. İkna olmayan Talabani koltuğunun garanti edilmesi koşulu ile süreci başlatabileceğini bildirdi.
Mesut Barzani’nin ABD temalarının ardından Türkiye’ye geldiği günlerde, Türkiye’yi düşman ülke olarak nitelendiren Maliki, Türkiye karşıtı söylemlerini keskinleştirirken, o günlerde Tahran’a giderek mesaj vermek istedi. Ancak, Kürtler Maliki’nin Tahran ziyaretini çok farklı bir boyutta okuyarak, iç siyasi dengeleri harekete geçirmeye başladılar. Zira Maliki’nin geçmiş İran ziyaretlerinin aksine, İran Cumhurbaşkanı Ahmedinejat ve Dini Lider Hamaney ile yaptığı görüşmelerde geçmişteki teamüllerin aksine “kravatlı” görüntü vermesi, Erbil’de, “Bağdat bizim ama sen bizim değilsin” mesajı olarak okundu. Erbil’in yaklaşımı, İran’ın artık Maliki’yi desteklemediği aksine alternatifinin Şii olması durumunda sürece destek vereceği yönünde. Iraklı yetkililer, “İran, Irak’taki siyasi süreci sadece Maliki üzerinden okumaz” mesajı vererek Maliki’nin arkasında durma niyetinde olmadıklarını gösteriyorlar. Ancak, İran’ın Maliki’nin devrilmesi durumunda Şii bir başbakan olmasını şart koştuğu da belirtiliyor.
