Suriye Gündemi: 10-16 Haziran 2019

Uluslararası Gündemde Suriye
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te düzenlenen Şanghay İş birliği Örgütü'nün liderler zirvesinde Suriye'de terörizme karşı kazanılan zaferin Türkiye, Rusya ve İran'ın ortak başarısı olduğunu söyledi. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile bir araya gelen Putin, bölgesel istikrar ve Suriye dahil, terörizme karşı verilen ortak mücadele hakkında görüştü. Putin, Rusya ile İran arasında çok yönlü ve taraflı ilişki bulunduğunu belirterek, Suriye'de terörle mücadele de dahil olmak üzere bölgesel istikrarı sağlamak için ortak çaba gösterdiklerini ifade etti.

BM Genel Sekreter Sözcüsü Stephane Dujarric, günlük basın brifinginde, Suriye'nin kuzeybatısında devam eden saldırılara ilişkin açıklamalarda bulundu. Dujarric, Suriye'nin kuzeybatısında nisan ayından bu yana tırmanışa geçen yoğun çatışmalardan dolayı alarm halinde olduklarını belirterek, “BM, çatışan tüm tarafları, Türkiye ve Rusya arasında geçen eylül varılan ateşkes anlaşmasına tamamıyla uymaya davet ediyor.” dedi.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen'i kabul etti. Çavuşoğlu, Pedersen'le yaptığı görüşmeye ilişkin sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, "BM Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen’le Suriye’deki son durumu ele aldık. İdlib gerginliği azaltma bölgesinin korunması ve siyasi sürecin ilerletilmesi temel hedeflerimizdir." ifadesi yer aldı.

Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian ile Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Ankara'da bir araya geldi. İkili ve heyetler arası görüşmelerin ardından ortak basın toplantısı düzenledi. Fransız Bakan Le Drian, konuşmasında Türkiye ile Suriye'ye ilişkin ortak bir vizyonu paylaştıklarını söyledi. Türkiye ile Suriye’de terörle ortak mücadele ettiklerini ve Türkiye için öncelikli konulardan biri olan PKK ile mücadelede de gerekli olan her şeyi yapmaya hazır olduklarını ifade etti. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Suriye sahasındaki durum, siyasi süreçle ilgili konular, rejimin saldırganlığı ve Suriye'nin toprak bütünlüğü dahil tüm konularda Fransa ile ortak hareket ettiklerini kaydetti. Ancak Fransa'nın YPG ile yakın iş birliğini doğru bulmadıklarını da sözlerine ekledi.

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Cumhurbaşkanlığı Kabinesi toplantısında açıklamalarda bulundu. Kalın, “Suriye rejiminin kasıtlı olarak Türkiye'yi tahrik etmek ve bölgede alan kazanmak amacıyla yaptığı saldırılara son verilmesi konusunda ilgili birimlerimiz yetkilendirildi, özellikle Rusya ile bu konuda temaslar kuruldu.” dedi. Kalın ayrıca, Suriye sınırında kurulmak istenen PKK devletinin artık ihtimal dışı hale geldiğini de ifade etti.

ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey, Suriye Anayasa Komisyonu’nun oluşturulması konusunda ilerleme kaydedilmemesinden dolayı hayal kırıklığı yaşadığını belirtti. ABD’li diplomat, “temel ve en önemli sebep, her şeyden önce Esad rejimidir. İkincisi, Esad’a yeterince baskı yapmayan Rusya” diye konuştu. Jeffrey ayrıca Suriye hükümet ordusunun İdlib’e saldırması nedeniyle son derece rahatsız olduklarını da sözlerine ekledi.

Fırat’ın Doğusu
PYD’li bir heyet ile Iraklı Kürt partileri KYB ve Goran arasında Süleymaniye’de görüşmeler gerçekleşti. Heyette yer alan PYD’nin sözde Eş Başkanı Şahoz Hasan, Suriye’deki sorunların kalıcı çözümü için gerçekleştirilen görüşmelere katılmak istediklerini belirterek, “Eğer ciddi bir çalışma yapılmak isteniyorsa, özellikle de bölgede IŞİD’i yenilgiye uğratan bir güç görüşmelere katılmazsa o görüşme ve müzakerelerden hiçbir sonuç çıkmaz, sakat kalır.” değerlendirmesinde bulundu. Hasan, “Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi’nin katılmadığı hiçbir diyalog, müzakere veya çözüm arayışı başarılı olamaz. Dolayısıyla bizim de çözüm arayışlarına katılmamız gerekiyor.  Cenevre’de gerçekleştirilen Anayasa Komisyonu konulu görüşmelere doğrudan katılmalıyız. Demokratik Suriye Meclisi ve Demokratik Özerk Yönetim’i de bu müzakerelerde mutlaka olmalıdır.” şeklinde konuştu.

Suriye’den çekilme kararını şu an için askıya almış görünen ABD, ülkenin kuzeyini kontrol eden Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile IŞİD sonrası dönemi planlamaya devam ediyor. ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey’nin yardımcısı William Roebuck, Ayn İsa’da SDG ve Suriye Demokratik Konseyi temsilcileri ile bir araya geldi. Görüşmeler sırasında Amerikalı temsilci, Suriye’deki ABD güçlerinin “SDG ve otonom yönetimle ilişkilerini güçlendirmek istediğini” söyledi.

Rakka’nın Ebu Suse köyü yakınlarındaki Suriye Demokratik Güçleri (SDG) konvoyunun geçişi sırasında şiddetli bir patlama meydana geldi. Edinilen bilgilere göre patlama esnasında araçta bulunan 4 SDG üyesi hayatını kaybetti, 9 üyesi ise çeşitli yerlerinden yaralandı. Saldırıyı   üstlenen olmazken, SDG kaynaklarından ise henüz bir açıklama yapılmadı.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Morgan Ortagus, Suriye Kürtlerinin, ülkenin siyasi geleceği konusundaki tartışmalarda temsil edilmesi gerektiğini söyledi. ABD’nin, BM Güvenlik Konseyi'nin 2254 sayılı kararına bağlı kalmaya devam ettiğini ve BM liderliğindeki müzakereleri desteklediğini vurgulayan Ortagus, “Tüm partileri karar vermeye ve ciddi bir siyasi çözüme doğru çalışmaya davet ediyorum” ifadelerini kullandı.

ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey, Suriye’yle ilgili görüşmeler yapmak üzere salı günü Kahire'deydi. Jeffrey, gazetecilere ABD’nin, “kuzeydoğu Suriye’de yerel halkın Türk askeri saldırıları konusundaki endişelerinin yanı sıra Ankara’nın terörizm hakkındaki endişelerini giderecek “güvenli bir bölge” kurma taahhüdünde bulunduğunu” açıkladı.

ABD, terör örgütü PKK'nın Suriye kolu YPG'nin parçasını oluşturduğu SDG'ye 200 tır ağır silah ve zırhlı araç gönderdi. Konuyla ilgili isminin açıklanmasını istemeyen SDG yetkilisi şunları söyledi: “ABD, bize ağır silah ve ile zırhlı araçlar ile pikap araçlar gönderdi. Ayrıca, yeni askeri üslerin inşasında kullanılmak üzere beton bloklar da gönderildi. ABD, Deyr ez Zor ve Haseke bölgelerinde yeni üsler kuracak. Sevkiyat, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nin kontrolündeki Semalka Sınır Kapısı'ndan yapıldı. Oradan da TIR'larla Kobani bölgesindeki SDG merkezlerine bırakıldı. ABD bize yardım etmeye devam edecektir."

El Habur haber kaynağı, İsrail’in ulusal istihbarat teşkilatı Mossad’ın, Suriye’nin kuzeydoğusunda ABD destekli Suriye Demokratik Güçleri (SDG) üyelerini eğittiği iddia etti.  20 militanın eğitim almak ve çeşitli testlerden geçmek için İsrail’e gittiği dile getirilen haberde, iddia edilen iş birliği programının amacının, “İsrail’in YPG’nin kontrolü altında bulunan bölgelerde dostane bir istihbarat servisi kurmak isteği” olduğu ileri sürüldü. İsrail’de eğitim alacak 3 SDG üyesi olarak Ali Muhammed Hasan, Riber Abdul Rezzak Ahmed ve Berkhdan Aziz Murad isimleri paylaşıldı.

YPG/PKK'lı teröristlerin Suriye'nin kuzeyinde işgal ettiği Tel Abyad ilçesinde sivillere ait tarlaları ateş verdiği görüntüler ortaya çıktı. Görüntülerde, 2 YPG/PKK'lı teröristin tarlayı ateşe verdiği ardından da araca binerek hızlıca uzaklaştığı görüldü. Terör örgütünün, son günlerde işgal ettiği yerlerdeki tarım arazilerini ateşe vermesinin ardındaki neden ise ortaya çıktı. YPG'nin bir süre önce çiftçilerden hasatlarını ucuz fiyata kendisine satmasını istediği ancak bunu yapmayan çiftçileri tarlasını yaktığı öğrenildi.

SDG güçleri Dery ez Zor’un Batı kırsalındaki birçok askeri kontrol noktasından çekildi. Askeri teçhizatlarla beraber çekilen üyeler Deyr ez Zor’un Awasa kasabasındaki ana girişe yeni askeri kontrol merkezleri kurdu. Yapılan bu değişiklikle köylerden uzaklaştırılan kontrol merkezlerinin nedeni hakkında doğrudan bilgi verilmezken bölgede IŞİD’ in uyuyan hücrelerinin aktifleşmeye başlaması ve bölgede bombalama, adam kaçırma gibi eylemlerini gerçekleştirmesi ise dikkat çekicidir.

Suriye Rejimi Bölgesi
Kimyasal Silahların yasaklanması Örgütü (OPCW)’ne üye ülkeler tarafından 2018 yılında Araştırma ve Teşhis Ekibi (IIT) kurularak Rusya ve Suriye rejiminin olası kimyasal saldırılarının araştırılıp gün yüzüne çıkartılması kararlaştırılmıştı. Fakat, OPCW başkanı Fernando Arias’ın yaptığı açıklamaya göre 9 ve 14 Mayıs 2019 tarihlerinde Suriye rejimi tarafından kendilerine iletilen iki mektupta yeni atanan IIT üyelerinin kimyasal saldırıya yönelik herhangi bir gizli belgeye ulaşmasının rejim tarafından reddedildiği belirtildi. Rejimin bu tutumu, kimyasal saldırıların gerçekliğine ilişkin şüpheleri artırmış oldu.

Rejimin resmi yayın organından yapılan açıklamaya göre 12 Haziran 2019’da İsrail tarafından Dara’da bulunan Tel el-Hara bölgesine saldırı düzenlendi. İsrail F-16 savaş uçakları tarafından gerçekleştirilen saldırı karşısında rejimin hava savunma sistemlerinin devreye girdiği belirtildi. Saldırıda herhangi bir kaybın yaşanmadığı belirtildi.

15 Haziran 2019’da Şam’ın batısındaki Dummar bölgesindeki cephanelikte büyük bir patlama meydana geldi. Rejimin resmi yayın organı tarafından patlamanın sebebinin bir kıvılcım olduğu belirtildi. Fakat bölge sakinleri patlamanın çok şiddetli olduğunu ve Şam’dan duyulduğunu ifade ettiler. Dummar ve Kudeyse arasındaki alanda büyük ordu birliklerinin konuşlu olması ve bu bölgenin daha önce İsrail tarafından İran unsurlarına yönelik olarak defalarca bombalanmış olması sebebiyle patlamanın yeni bir İsrail saldırısı olduğu ihtimali değerlendirildi.

İdlib, Fırat Kalkanı ve Afrin Bölgesi
Nisan 2019’un sonlarından itibaren İdlib’e yönelik artan rejim saldırıları bölgede yaşayan sivil halkı derinden etkilemeye başladı. BM’den yapılan açıklamaya göre, rejim saldırılarının arttığı bu dönemden itibaren İdlib’e yapılan uluslararası yardımlarda çok büyük bir azalma meydana geldi. Yardım kuruluşları adına sahada görevli kişilerin rejim saldırıları sebebiyle hayati tehlikelerinin olması uluslararası yardımların bölgeye ulaşmasındaki en büyük sebep oldu. BM’nin raporuna göre, saldırıların devam etmesi halinde İdlib’de yaşayan 2 milyon insanın Türkiye’ye göç etme riskinin bulunduğu belirtildi.

Dünya Gıda Programı (WFP)’nın yaptığı açıklamaya göre, İdlib’in güney bölgelerindeki çatışma ortamından dolayı, orda yaşayan insanlara gıda yardımı yapılamadığını açıkladı. Yapılan açıklamada, Mayıs 2019’dan itibaren özellikle çatışmaların yoğun yaşandığı Kalat el-Madik bölgesinde yaşayan yaklaşık 7 bin kişiye hiçbir şekilde ulaşılamadığı belirtildi.

9 Haziran 2019’da terör örgütü YPG tarafından yapılan saldırı ile bir Türk askerinin şehit olması sonucu Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) tarafından Tel-Rıfat bölgesine operasyon düzenlendi. 11 Haziran’da TSK tarafından yapılan açıklamaya göre 10 YPG’li terörist etkisiz hale getirildi.

Suriye rejiminin silahlı unsurları, Türkiye’nin İdlib’de kurduğu 10. gözlem noktasına saldırı düzenledi. 13 Haziran 2019’da gerçekleştirilen bu saldırı ile Suriye rejimi, üzerinde anlaşma sağlanan çatışmasızlık bölgesini 5. kez ihlal etmiş oldu. 35 havan mermisi atılarak gerçekleştirilen saldırı sonucunda 3 Türk askerinin yaralandığı belirtildi. Daha önce 29 Haziran, 4, 12 ve 31 Mayıs 2019 tarihlerinde de rejim tarafından benzer saldırılar düzenlenmişti.