Suriye Gündemi: 12-18 Ağustos 2019

Uluslararası Gündemde Suriye
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Rusya, Türkiye ve İran liderleri arasındaki Suriye konulu üçlü zirvenin eylülde Ankara’da gerçekleşeceğini doğruladı. Dmitriy Peskov, “Çalışmalar tamamlanmak üzere, Suriye Anayasa Komitesi kurulmasına yönelik çalışmaların bitirilmesine bir adım kaldı. Ancak şimdilik konunun Ankara’daki zirve ile senkronize olarak nihayete ereceğini kesin biçimde söyleyemem” dedi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da basında yer alan ve üçlü zirvenin 11 Eylül’de Ankara’da yapılacağına yönelik bilgileri doğrulamıştı.

Fırat'ın doğusuna düzenlenmesi planlanan harekata ilişkin değerlendirmede bulunan Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, Suriye topraklarında düzenlenecek tüm askeri harekatlar için Şam yönetiminin onayının alınması gerektiğini söyledi. Türk partnerleriyle iletişim halinde olduklarını aktaran Zaharova, halihazırda çözülen ve henüz çözüm bulunmayan sorunların olduğunu ancak bunun, egemen bir ülke olarak Suriye'nin topraklarını kontrol etmesi gerektiği ve topraklarında yaşananlara ilişkin kararlar alma hakkına sahip olduğu gerçeğini ortadan kaldıramayacağını da sözlerine ekledi.

Fırat’ın Doğusu
ABD ile Türkiye arasında 5-7 Ağustos tarihlerini arasında düzenlenen toplantılarda Suriye'de oluşturulması planlanan güvenli bölgenin tesisinin ABD ile birlikte koordine ve yönetimi için Türkiye’de Müşterek Harekat Merkezi kurulması mutabakatına varılmıştı. Mutabakat çerçevesinde Şanlıurfa'da Müşterek Harekat Merkezi kuruldu. Merkezde görev yapacak ilk ABD'li askerler ise kente ulaştı.

Milli Savunma Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada ''ABD ile koordineli bir şekilde Suriye kuzeyinde tesis edilmesi planlanan Güvenli Bölge kapsamında; Şanlıurfa'da kurulacak Müşterek Harekat Merkezinin faaliyete geçirilmesine yönelik çalışmalara devam edilmektedir" denildi. Bu kapsamda Şanlıurfa’ya glen 6 kişilik heyetin altyapı çalışmalarına başladığı ve bölgede insansız hava araçlarının görev icra etmeye başladığı da belirtilmiştir.

Pentagon’dan gelen bir açıklamada, müşterek harekat merkezi kurulması konusunda varılan mutabakatın Türkiye’nin güvenlik endişelerini gidereceği gibi SDG’nin de kendilerine yönelik olası bir saldırıyı düşünmekten çok bölgenin güvenliğine yoğunlaşmasını sağlayacağı belirtildi. Suriye’nin kuzeyinde güvenliğin sağlanması ile IŞİD tehdidinin geri dönmesine engel olunacağına da dikkat çekildi.

ABD Savunma Bakanlığı, Suriye'nin kuzeyinde güvenli bölge oluşturma hedefiyle varılan anlaşmanın aşamalı olarak hayata geçirileceğini, bazı adımların hızla atılması için hazırlıklar yapıldığını açıkladı. Yapılan toplantılarda, askerlerin devriye güzergahı, ikmal ve lojistik hatları gibi konularda görüş birliğine varıldı. Söz konusu güvenli bölgenin uzunluğu ve derinliği konusunda ise belirsizlik sürüyor.

ABD Savunma Bakanlığı Sözcülerinden Binbaşı Sean Robertson, ‘güvenli bölge’ ile ilgili yaptığı açıklamada, “Türkiye’deki askeri yetkililer NATO müttefikimiz ile koordinasyon halinde. Bu koordinasyonu desteklemek için yakın zamanda daha fazla askeri personel Türkiye’ye intikal edecektir” ifadelerine yer verdi. Binbaşı Robertson, intikal tarihi ve askerlerin sayısı hakkında ayrıntı vermedi.

Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, ABD ile güvenli bölge mütabakatında detaylandırılması gereken konular olduğunu söyledi. Güvenli bölge için Trump'ın 20 mil sözü olduğunu hatırlatan Çavuşoğlu, "ABD'nin oyalama taktiği geçerli olmayacak" dedi. Buradaki amacın güvenli bölgeden YPG/PKK'nın çıkarılması olduğunu vurguladı.

SDG’nin sözde Genel Komutanı Mazlum Kobani yaptığı bir açıklamada, ‘Güvenli bölge’ye ilişkin bazı hususlarda hala anlaşmaya varmadıklarını belirterek, “Türkiye’nin Fırat’ın Doğusunda hava sahasına girmesine müsaade etmeyeceğiz” dedi. ABD ve Türkiye arasından Ankara’da varılan mutabakat sonucu belirlenen ‘Güvenli Bölge’nin derinliğine ilişkin Kobani, “SDG, Güvenli Bölge’nin Gire Spi ile Kobani arasında 14 km olması konusunda olumlu bakıyor” dedi. Kobani, ABD’nin Türkiye ile görüşmelerinde, kendi önerilerinin Amerikalılar tarafından gündeme getirildiğini söyledi. Kobani, anlaşmanın ilk etapta Ceylanpınar’a komşu Sere Kaniye ve Akçakale’ye komşu Tel Abyad arasında uygulanacağını, daha sonra Kobani, Kamişlo ve Derik‘e doğru genişletileceğini belirtti. Güvenli Bölge'nin tüm sınırı kapsaması gerektiğini, sınırlı bir bölgede oluşması halinde bunu kabul etmeyeceklerini de sözlerine ekledi.

Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu (SMDK) Başkan Yardımcısı ve Suriye Kürt Ulusal Konseyi (ENKS) üyesi Abdulhakim Beşar, ENKS ve Roj Peşmergelerinin ‘güvenli bölge’de rol alması gerektiğini ifade etti. Önümüzdeki hafta içerisinde ENKS’li bir heyetinin ABD’ye giderek burada Dışişleri Bakanlığı yetkilileriyle temaslarda bulunacağı ve yoğunluklu olarak güvenli bölge, anayasa çalışmaları ve Fırat’ın Doğusunun güncel durumu hakkında görüşmelerde bulunacağı Suriye Kürt Ulusal Meclisi (ENKS) Dışilişkiler sorumlusu Kamiran Haco tarafaından duyuruldu. ENKS'li bir heyet, bu hafta içerisinde aynı içeriklerle Rusya Dışişleri Başkan yardımcısı Mixail Bogdanov ile görüşme gerçekleştirdi.

Suriye’nin kuzeyinde 26 askeri üssü olan ABD, Resul Ayn kentinde yeni bir askeri hava üssü kurmak için çalışmalara başladı. Askeri hava üssü Rasul Ayn kentinin güneyinde yer alan Tel Erkam bölgesinde kurulacak. 5 kilometrelik alana yapılan Askeri üssün gelecek aya kadar tamamlanması bekleniyor. 

Suriye’nin kuzeydoğusundaki Tel Brak köyü sakinleri, 9 Ağustos Cuma günü, ABD ve SDG güçlerinin varlığına karşı protesto gösterisi düzenledi. Göstericiler, 7 Ağustos Çarşamba günü gözaltına alınan tutukluların serbest bırakılmasını talep etti. Haseke sakinlerinin çok sayıdaki tutuklamalar, zorla silah altına alma ve ABD’nin desteklediği SDG’nin uyguladığı yüksek vergilerden dolayı çok kızgın olduğunu dile getirildi. Tel Brak’taki gösterinin ardından, DSG güçlerinin 10 Ağustos Cumartesi günü Haseke ve Rakka bölgesinde onlarca sivili gözaltına aldığını bildirdi.

Rusya’nın Suriye’deki Tarafları Uzlaştırma Merkezi’nin Başkanı Aleksey Bakin, Rus ve Türk askerlerin Tel Rıfat bölgesinde ortak devriye faaliyetini gerçekleştirdiğini belirtti. Devriyenin, Herbol-Şeyh Aysa güzergahı üzerinde yapıldığı kaydedildi.

Suriye Rejimi Bölgesi
Rusya’nın İdlib’e yönelik artan saldırılarından sonra muhalifler tarafından Rus hava üssü Hmeymim yoğun şekilde hedef alınmaya başlandı. Dronlarla sadlırılar düzenlenerek Rusya’nın buradaki hava unsurları hedef alınmaya çalışıldı. Rusya Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada son bir ay içinde Hmymim hava üssü 3 kez hedef alındı. 8 Ağustos’taki saldırıda 2 sivilin öldüğü ve 4 sivilin yaralandığı belirtildi. Saldırılarda kullanılan dronların etkisiz hale getirildiği ve Rus hava unsurlarına herhangi bir zararın gelmediği yine bakanlık kaynaklarınca açıklandı.

Suriye rejimi bölgedeki ülkelerle ilişkilerini güçlendirmek için son yıllarda yoğun çaba harcadı. Bu noktada 61. Şam Uluslararası Fuarı’na BAE ve Umman davet edildi. Her iki ülke de daveti kabul etti. Fuara BAE’den 45, Umman’dan ise 35 delegenin katılacağı aktarıldı. Fuarda ticari sergilerin yapılacağı bildirildi.

İdlib, Fırat Kalkanı ve Afrin Bölgesi
Rejim tarafından ele geçirilen İdlib’in güneyindeki Tel Sukaik köyünde 12 Ağustos 2019’da bomba yüklü araç patladı. HTŞ tarafından üstlenilen saldırının rejim militanlarına karşı yapıldığı belirtildi. Ayrıca yine aynı bölgede El Feth El-Mübin tarafından rejime ait bir tank etkisiz hale getirildi.

13 Ağustos 2019’da İdlib’in güneyi ve Lazkiye kırsalında çıkan çatışmalarda 29 rejim militanı ve 30 muhalif hayatını kayvbetti. Nisan 2019’dan itibaren bu bölgedeki çatışmalarda 790 sivil hayatını kaybetti ve 400 binden fazla insan da göçmek zorunda kaldı.

İdlib’deki muhalifler, 14 Ağustos 2019 tarihinde rejime ait bir savaş uçağını düşürdü. Uçağın düşürüldüğü rejimin resmi yayın organı tarafından da kabul edildi. Düşürülen uçağın Sukhoi 22 jet uçağı olduğu ve Humus’taki hava üssünden havalandığı belirtildi. Han Şeyhun yakınlarında düşen uçağın ağır makineli silahlarla düşürüldüğü ifade edildi.

Haziran 2019’dan itibaren İdlib’e yönelik başlatılan rejim saldırılarına İran destekli milislerin katılıp katlmadığı soru işaretiydi. Saldırıların ilk aylarında İranlı milislerin rejimin saldırılarına doğrudan destek vermediği belirtiliyordu. Fakat Suriyeli muhaliflere yakınlığı ile bilinen Shaam Network yayınladığı raporda, son günlerdeki saldırılarda İran destekli milislerin rejime doğrudan destek verdiğini ortaya çıkardı.

17 Ağustos 2019’da Rusya tarafından İdlib’in Has kasabasına yapılan hava saldırısında 6’sı çocuk olmak üzere 18 sivil hayatını kaybetti. Saldırı diğer bölgelerden göçrek buraya yerleşmiş olan kişilerin bulunduğu kampa yapıldı. Bölgedeki insan hakları örgütleri bu saldırının kasti olarak yapılmış olabileceğine dikkat çekti.