Suriye Gündemi: 4-10 Mart 2019

Uluslararası Alanda Suriye Gündemi
ABD Genelkurmay Başkanı Orgeneral Joseph Dunford ile Rusya Savunma Bakan Yardımcısı ve Genelkurmay Başkanı Orgeneral Valery Gerasimov, Viyana'da bir araya geldi ve Suriye'deki durumu görüştü. Görüşmenin ardından yapılan açıklamada "Taraflar Suriye'deki gelişmelerle ilgili görüş alışverişinde bulundu. Olayları önlemede etkileşimi sürdürme ihtiyacına odaklanıldı." denildi.

Basra Körfezi ülkelerine gerçekleştirdiği ziyaretlere devam eden Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, Kuveyt’te yapılan ortak basın toplantısında Suriye anayasa komitesi hakkında açıklama yaptı. "Suudi Arabistan, bizim gibi, Suriye anayasa komitesi kurma çalışmalarının en kısa sürede tamamlanması ve bu çalışmaları suni şekilde engellemek amacıyla bahane arama çabalarına son verilmesi gerektiğini düşünüyor" dedi. Katar’da gerçekleşen görüşmelerde de Lavrov, Suriye'nin istikrara kavuşması için yeni bir çalışma grubu oluşturma meselesini ele almadığını ve Astana çerçevesinde yeni bir çalışma grubunun oluşturulmasına gerek olmadığını söyledi.  Sergey Lavrov, BAE’ye yaptığı ziyarette de bazı açıklamalarda bulundu. Astana'nın Türkiye'nin endişelerini gidermek de dahil olmak üzere Suriye'nin egemenliğini geri kazanmanın yollarını aradığını ifade etti. Suriye’nin egemenliğini ve toprak bütünlüğünü "tam ölçekte" geri getirmek, Astana’nın Türkiye ve İran’la Suriye barışını hedeflemesinin nihai hedefi olduğunu söyledi. Türkiye’nin Suriye’nin egemenliğini ve toprak bütünlüğünü korumaya kararlı olduğunu belirtti.

Rusya Dışişleri Bakanlığı, Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü'nün (OPCW) Suriye’nin Duma kentinde geçen nisan ayında düzenlendiği ileri sürülen kimyasal saldırıyla ilgili raporunda, Suriye ve Rusya’nın sunduğu kanıtları görmezden geldiğini açıkladı. Bakanlık, OPCW’nin Duma’da klor içeren kimyasal kullanıldığına ilişkin “makul gerekçeler” olduğu şeklindeki raporunun kaçamaklı bir rapor olduğu değerlendirmesinde bulundu. Rusya Dışişleri Bakanlığı raporun yalnızca ABD, İngiltere ve Fransa’nın 14 Nisan 2018’de Suriye’ye yönelik hava saldırılarını meşrulaştırma amacını taşıdığını vurguladı.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu Astana, Soçi ve Cenevre süreçleriyle Rusya ve İran gibi diğer ülkelerle Suriye’de siyasi bir çözüm bulunması ve burada  savaşın bitmesi için çalıştıklarını söyledi. Rejim ile muhalefeti bir araya getirerek yeni bir anayasa komisyonu kurmaya çalıştıklarını, en kısa zamanda sahada yıllardır karşılıklı savaşanların oturup, Suriye'nin geleceği için birlikte anayasa yazacaklarını ifade etti. Çavuşoğlu savaşın biteceğini, huzurun, istikrarın ve  barış geleceğini; Türkiyenin de   bundan büyük bir mutluluk duyacağını sözlerine ekledi. Çavuşoğlu ayrıca terörden temizlenen bölgelere Suriyelilerin dönmeye başladığını, sadece Afrin ve Fırat Kalkanı bölgesine bugüne kadar 320 binden fazla Suriyelinin döndüğünü söyledi.

İran, Rusya, Çin ve Almanya'dan diplomatlar Tahran'da Suriye anayasa komitesi kurma çalışmalarını görüştü. İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Hüseyin Cabiri Ensari ile ayrı ayrı yapılan görüşmelerde terörle mücadele, İdlib'de insani krizin önlenmesi, Suriye'nin yeniden yapılandırılması ve mültecilerin ülkelerine dönmesi gibi konuların da ele alındığı kaydedildi.

Rusya Savunma Bakanlığı, Washington’un ABD askeri üssünün yasadışı bir şekilde kurulduğu El-Tanf bölgesindeki insani konvoyların hareketi için güvenlik güvencesi sağlamayı reddettiğini ve Rukban Kampı’ndaki göçmen Suriyelilerin memleketlerine dönmesini engellediğini açıkladı.

Fırat’ın Doğusu
ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey resmi görüşmeler yapmak üzer Ankara’ya geldi. Jeffrey ile Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar arasında gerçekleştirilen toplantıda, Türkiye’nin Menbiç yol haritasının hızlı bir şekilde tamamlanması yönündeki beklentisi, Suriye’nin toprak bütünlüğüne olan duyarlılığı, Fırat’ın doğusunda tesis edilecek olan güvenli bölgede PKK ve YPG unsurlarının bulunmaması ve kontrolün Türkiye tarafından sağlanması konusundaki gereklilik vurgulandı. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Türkiye sınırı boyunca Suriye’nin kuzeyindeki güvenlik konusuna barışçıl bir şekilde çözüm bulunması için Türkiye ve ABD’nin göstermiş olduğu çabadan memnun olunduğunu belirtti.

SDG, güvenli bölgeye ilişkin taleplerini ABD’ye iletirken, sınırdaki kent ve kasabaları kuşatacağı için güvenli bölge istemediklerini, bunun yerine bir sınır şeridi oluşturulabileceğini ve uluslararası barış gücü ile sınırın iki tarafında da güvenliğin sağlanabileceğini, Türkiye sınırına uluslararası güç konuşlandırılmasını isterken, Türkiye’nin sınırda güvenli bölge ilan edilmesi önerisinin reddedilmesi çağrısında bulundu.

ABD destekli Suriye güçleri IŞİD’in ülkedeki son kalesi Baguz’a nihai sonuca ulaştıracak harekât için geri sayımı başlattı. SDG, kesin sonuca ulaşmayı sağlayacak harekâtı başlatmayı umduklarını; ancak IŞİD tarafından Baguz'a giden yollara yerleştirilmiş binlerce mayının operasyonu yavaşlattığını belirtti. Bölgede kalan yüzlerce IŞİD’e militanının çoğunun yabancı olduğu, genellikle tünellerde gizlenerek sürpriz saldırılar gerçekleştirdikleri ve yaklaşık bin kadar militanın direnmeye devam ettiği ifade edildi. Ayrıca, tahliye edilen siviller arasında beş yüz IŞİD üyesinin teslim olduğu açıklandı. IŞİD'in Suriye'deki son kalesi Baguz köyüne koalisyon güçlerinin düzenlediği hava saldırısında uluslararası anlaşmalarla yasaklanmış olan 'beyaz fosfor' kullanıldığı belirtildi.

Suriye Rejimi bölgesi
İranlı üst düzey diplomat Hüseyin Caberi Ensari 5-6 Mart 2019 tarihleri arasında, Çin, Rusya ve Almanya’nın üst düzey diplomatları ile Tahran’da bir araya gelerek Suriye meselesini konuştu. Suriye’nin yeni anayasasının düzenlenmesi, terörle mücadele, İdlib’de oluşabilecek insani krizin önlenmesi, Suriye’nin yeniden inşası ve yerlerini terk etmiş olan Suriyelilerin yeniden evlerine dönmesi gibi konular ele alınan başlıklar arasında oldu. Diplomatlar, bu ikili görüşmelerin önümüzdeki dönemde de devam etmesi konusunda anlaşmaya vardı.

Hama kırsalındaki el-Gab ovasının el-Sermaniye ve Duveyr el-Ekrad bölgelerine sızmaya çalışan Türkistan İslami Partisi (TİP) mensuplarına rejim güçlerince ateş açıldığı ve birçok TİP mensubunun etkisiz hale getirildiği rejime yakın kaynaklarca ileri sürüldü.

Rusya’nın hava saldırılarından sonra hayalet şehre dönüşen Halep’te restorasyon çalışmaları başladı. Suriyeli yetkililerin Aga Han Vakfı ile yaptığı anlaşma neticesinde restorasyonun Temmuz 2019’da bitirilmesi kararlaştırıldı.

İdlib, Fırat Kalkanı ve Afrin bölgesi
Türkiye, Rusya ve İran arasında yapılan anlaşmaya göre silahtan arındırılmış bölgede Türkiye ve Rusya’nın silahlı unsurları sivillere dönük saldırıları engellemek için devriye görevi yürütecektir. 15-20 km derinliğindeki silahtan arındırılmış bölgenin iç kısmında Türkiye, dış kısmında ise Rusya’nın bu devriyeleri yapması kararlaştırıldı. Bu anlaşma kapsamında taraflar 8 Mart 2019’da ilk devriyelerini gerçekleştirdi. Bu şekilde gerek rejim tarafından gerekse de Ocak 2019’dan itibaren İdlib’de kontrolü ele alan HTŞ tarafından yapılacak saldırıların önüne geçilerek siviller koruma altına alınmış oldu.

Rusya Savunma Bakanlığı 8 Mart 2019 tarihinde, Lazkiye’nin Sanceka, Ruyset Ruşu, Kestel el-Burd ve Hamrad, Hama’nın Ebu Ömer ve Halep’in el-Salhine bölgelerine muhalifler tarafından ateş açıldığını iddia etti.

Hmeymim Hava Üssü’nden kalkan Rus SU-34 savaş uçağının Cisr el-Şugur’u bombaladığı ve saldırı neticesinde biri Beyaz Baretliler mensubu olmak üzere 4 sivil hayatını kaybetti. İki kişi de saldırıda yaralandı.