Afganistan’dan Türk Yatırımcılara Davet

Sercan Doğan, ORSAM Ortadoğu Uzman Yardımcısı
Afganistan’ın Cevizcan Valisi Mohammad Alim Sayi 21 Şubat 2012 günü Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı’nın (TEPAV) davetlisi olarak Ankara’daydı. Özbek kökenli bir Afgan olan ve 1996-2004 yılları arasında Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi’nde lisans ve yüksek lisansını tamamlayan Sayi, Özbek General Raşid Dostum’un liderliğindeki Afgan Ulusal İslami Hareketi (Cümbüş-i Milli İslami-i Afganstan) partisinin Genel Başkan yardımcılarındandır. 2006 yılında Takhar vilayetinin milletvekili olarak Afgan Halk Meclisi’ne seçilen Sayi 2010 yılında Afganistan Cumhurbaşkanı Hamit Karzai tarafından Cevizcan Valisi olarak atanmıştır. Kendisi, 21 Şubat 2012 tarihinde TEPAV Yönetişim Çalışmaları Direktörü Emin Dedeoğlu'nun moderatörlüğünde düzenlenen toplantıda Afganistan’daki, özellikle de Cevizcan’daki yatırım ortamından bahsetmiştir.
 
Afganistan’ın kuzeyinde, Türkmenistan sınırında bulunan Cevizcan vilayeti, ülkenin geri kalanına nazaran daha istikrarlı ve güvenli olarak addedilmektedir. Cevizcan vilayetinde Türkmenler ve Özbekler nüfusun yaklaşık yüzde 90’ını oluşturmaktadırlar.
 
Türkiye, Afganistan’daki istikrar, güvenlik ve kalkınma çabalarına destek amacıyla Afgan Hükümeti’nin daveti ve Uluslararası Güvenlik Destek Gücü ile yapılan müzakereler sonucunda 21 Temmuz 2010 tarihinde Cevizcan’da bir İl İmar Ekibi oluşturmuştur. Dışişleri Bakanlığı tarafından atanmış uzman bir diplomat tarafından yönetilen Cevizcan İl İmar Ekibi sivil ve askeri kanatlardan oluşan kadrosu ile Afganistan Hükümeti’nin bölgesel yönetim kapasitesini siyasi, ekonomik, idari ve güvenlik alanlarında desteklemektedir. Kuruluşundan bu yana, Cevizcan İl İmar Ekibi 12 sonuç alınacak proje başlatmış ve bunların 10 tansini tamamlamıştır. Ayrıca Cevizcan’da Türk İl İmar ekibi tarafından 2011 yılında eğitim, sağlık, tarım, kırsal kalkınma, kentsel altyapı, kapasite geliştirme, iyi yönetişim, güvenlik, su ve sıhhi tesisat ve insani yardım alanlarını kapsayan 35 proje yürütülmüştür. Şibirgan’daki Türk- Afgan Dostluğu Çocuk Hastanesi ve diğeri de Akka’daki Habibe Kadiri Kızlar Okulu Türk İl İmar Ekibi’nin en önemli projeleri olarak değerlendirilmektedir. Bu projelerin yaklaşık 1 milyon ABD Doları üzerindeki işletim maliyetlerinin Türkiye tarafından karşılandığı ifade edilmektedir. Afgan kadınların toplumsal hayattaki rolünün geliştirilmesine öncelik veren Türk İl İmar Ekibi’nin 2011 yılı bütçesi 25 milyon olarak tahmin edilmektedir.
 
Cevizcan Valisi Alim Sayi, TEPAV’daki konuşmasında Afganistan’a güvenlik odaklı bir bakış açısının yetersizliğinden bahsetmiştir. Gerçekten de, geçen on yılda görüldüğü üzere güvenlik odaklı bir bakış açısı, istikrar ve kalkınmaya yönelik faaliyetlerin başarıya ulaşmasını sağlayamamaktadır. Güvenlik boyutunu ihmal etmek elbette mümkün olmasa da, Afganistan’da istikrarın sağlanmasına yönelik rol oynayan ulusal ve uluslararası aktörlerin sivil bir bakış açısıyla kalkınma faaliyetlerine de önem vermesi gerekmektedir. Bu bakımdan Türk İl İmar Ekibi’nin hem sivil hem de asker kanadının çalışmaları Türkiye’nin Afganistan’daki girişiminin salt güvenlik boyutunu içermediğine işaret etmektedir. Ancak, devletin girişimlerinin yanı sıra  Türk özel sektörünündeözellikle Cevizcan’daki elverişli olanakları kullanarak Afganistan’a önemli katkılarda bulunması mümkündür. Vali Sayi Türk yatırımcıları bu konuda teşvik ederek madencilik, müteahhitlik, ticaret ve hizmet sektörlerinde Türk yatırımcılar için önemli fırsatlar bulunduğunu vurgulamıştır.
 
Türkiye’nin Afganistan ile ilişkileri köklü bir geçmişe sahiptir. Türkiye’nin dost ve kardeş ülke Afganistan’ın kalkınması için Cumhuriyet’in ilk yıllarından bu yana sürdürdüğü katkıların bugün de devam ettiği görülmektedir. İki ülke ilişkilerinin daha da gelişmesi açısından resmi düzeylerin yanı sıra iş ve yatırım ilişkilerinin de yüksek seviyelere çıkartılması gerekmektedir. ABD, Çin gibi devletlerin büyük yatırımlar gerçekleştirdiği Afganistan’da, Türkiye’nin hem somut varlığı hem de Afgan halkı arasındaki yüksek itibarı Türk yatırımcıları açısından önemli avantajlar sunmaktadır. Türkiye için Afganistan’da istikrarın sağlanması, Türk dış politikasının bölgede bir barış ve refah çemberi kurmaya çalışmak hedefi açısından hem tarihsel hem de  bölgesel bir sorumluluktur. Bu sorumluluk gereği hem devletin yanı sıra Türk yatırımcılara da önemli roller düşmesi söz konusudur. Cevizcan Valisi Alim Sayi, yatırımcılara bulunduğu davette önemli bir noktaya işaret ederek, aslında Afganistan’ın o kadar da uzak olmadığını vurgulamaktadır.


Kaynaklar

http://www.cevizcanprt.org/tur/icerik.php?no=7

http://www.cevizcanprt.org/tur/icerik.php?no=7

http://www.facebook.com/prtjawzjan

https://twitter.com/PRTJawzjan